Um stöðvun viðskipta Baldur Thorlacius skrifar 4. desember 2012 06:00 Á síðustu vikum hefur Kauphöllin í tvígang gripið til þess ráðs að stöðva viðskipti með skuldabréf Íbúðalánasjóðs. Í seinna skiptið var það gert í kjölfar viðtals við þingmann í erlendum fjölmiðli, þar sem fram kom að ríkið þyrfti að endursemja um skilmála skuldabréfanna. Ummælin voru birt á sama tíma og ríkisstjórnin fundaði um fjárhagsstöðu og málefni Íbúðalánasjóðs. Fjárhagsstaðan var öllum ljós fyrir fundinn, en markaðsaðilar biðu með mikilli eftirvæntingu eftir fregnum af því hvort ríkisstjórnin hygðist grípa til aðgerða til þess að draga úr skuldbindingu ríkisins vegna Íbúðalánasjóðs. Þegar ummæli þingmannsins, sem jafnframt er formaður nefndar sem fer með ákveðin málefni Íbúðalánasjóðs, birtust á miðjum ríkisstjórnarfundi gat enginn gefið sér að þau byggðu einungis á hugmyndum og vangaveltum þingmannsins. Tímasetning ummælanna gat einmitt gefið til kynna að þau byggðu á stefnu ríkisstjórnarinnar, sem hefði jafnvel getað þýtt að í þeim fælust innherjaupplýsingar. Af þeirri ástæðu voru ummælin óheppileg, óháð því hvort umræddur þingmaður hafi búið yfir innherjaupplýsingum eða ekki. Óvissa ríkti um að jafnræði fjárfesta um aðgang að innherjaupplýsingum væri tryggt og því var ekki annað hægt en að stöðva viðskipti þar til tilkynnt hafði verið um niðurstöður fundarins með fullnægjandi hætti.Ákveðinn misskilningur Þar sem ákveðinn misskilningur virðist hafa ríkt meðal almennings um forsendur stöðvunarinnar verður hér farið stuttlega yfir það verklag og þær reglur sem kauphallir byggja slíkar ákvarðanir að jafnaði á. Stöðvun viðskipta er ekki framkvæmd sem einhvers konar refsing við því að verðmótandi upplýsingum hafi verið komið á framfæri og markmiðið með slíkri aðgerð er aldrei að koma í veg fyrir umræðu. Þvert á móti er hún framkvæmd til þess að allir geti fengið aðgang að slíkum upplýsingum og viðskipti átt sér stað á jafnræðisgrundvelli. Með verðmótandi upplýsingum er í stuttu máli átt við upplýsingar sem gætu skipt fjárfesta máli við mat þeirra á virði viðkomandi verðbréfa. Upplýst umræða um verðbréf á markaði er nauðsynleg, hvort sem hún er jákvæð eða neikvæð, svo lengi sem tryggt er að upplýsingarnar sem hún byggir á hafi verið birtar á jafnræðisgrundvelli. Á jafnræðisgrundvelli þýðir að slíkar upplýsingar eiga að birtast öllum almenningi samtímis, í gegnum þar til gert fréttakerfi sem samþykkt hefur verið af Fjármálaeftirlitinu og dreifir upplýsingunum til alþjóðlegra fréttaveita og allra helstu fjölmiðla samtímis. Hafi verðmótandi upplýsingar ekki verið gerðar opinberar með viðeigandi hætti, jafnvel þó þær hafi verið birtar í fjölmiðlum eða ræddar á opinberum vettvangi, geta þær talist innherjaupplýsingar. Aðilar sem ætla mætti að gætu búið yfir innherjaupplýsingum, þ. á m. opinberir embættismenn, ættu því að taka mið af aðstæðum þegar þeir fjalla um málefni sem tengjast skráðum verðbréfum.Standa vörð um leikreglur Á grundvelli þess gagnsæis sem regluverkinu er ætlað að tryggja geta fjárfestar ákveðið að kaupa eða selja verðbréf, vitandi að jafnræði um aðgang að verðmótandi upplýsingum á að vera tryggt og að brot gegn þeirri jafnræðisreglu gætu varðað við lög og jafnvel fangelsisdóm. Markmiðið með regluverkinu er fyrst og fremst að tryggja að allir sitji við sama borð og þar með vernda hag þeirra sem koma með beinum eða óbeinum hætti að markaðnum. Í þessu felst rík fjárfestavernd sem getur aukið eftirspurn eftir skráðum verðbréfum og fyrir vikið geta útgefendur slíkra verðbréfa fjármagnað sig með hagstæðari hætti en ella, þ. á m. íslenska ríkið. Af þessum ástæðum kappkosta kauphallir og aðrir eftirlitsaðilar með verðbréfamörkuðum að gera allt sem í valdi þeirra stendur til þess að standa vörð um leikreglur markaðsins. Eitt af þeim úrræðum sem fjármálaeftirlit og kauphallir geta gripið til í því samhengi er að stöðva viðskipti. Forsenda fyrir stöðvun viðskipta getur t.a.m. verið til staðar ef verðmyndun er af einhverri ástæðu óviss eða ef grunur er um að aðilar á markaði búi ekki við jafnan aðgang að innherjaupplýsingum. Grunur um ójafnræði getur skapað óróa sem dregur úr trausti og trúverðugleika markaðsins, jafnvel óháð því hvort raunverulegt ójafnræði hafi verið til staðar. Viðskipti geta þá verið stöðvuð þar til útgefandi hefur birt fréttatilkynningu sem fullnægir gagnsæiskröfum markaðsins, eða óvissu hefur verið aflétt með öðrum hætti. Stöðvun viðskipta er þó einungis framkvæmd í undantekningartilfellum. Um leið og traust á markaðnum dvínar getur kostnaður við fjármögnun hækkað. Til að setja þetta í samhengi má benda á að frá árinu 2009 hafa ríkið og Íbúðalánasjóður samtals gefið út skuldabréf og víxla fyrir rúmlega 1.400 milljarða kr. (heimild: Seðlabanki Íslands). Vaxtakjör þurfa ekki að breytast mikið til þess að viðbótarkostnaður af slíkri upphæð hlaupi á mörgum milljörðum og því hljóta allir að geta verið sammála um að trúverðugleiki markaðsins er ekki einkamál „markaðsmanna“. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Baldur Thorlacius Mest lesið Fylgishrun Höllu Hrundar staðfest Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Búum til börn Ingibjörg Isaksen Skoðun Á Bessastöðum? Ingunn Ásdísardóttir Skoðun Hún Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Sósíalismi sem trúarbrögð Finnur Thorlacius Eiríksson Skoðun Til hamingju, Kópavogur! Ásdís Kristjánsdóttir Skoðun „Hlutdrægni” Ríkisútvarpsins og „hnignun” íslenskunnar Magnús Lyngdal Magnússon Skoðun Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun „Hlutdrægni” Ríkisútvarpsins og „hnignun” íslenskunnar Magnús Lyngdal Magnússon skrifar Skoðun Fylgishrun Höllu Hrundar staðfest Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hún Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sósíalismi sem trúarbrögð Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Á Bessastöðum? Ingunn Ásdísardóttir skrifar Skoðun Til hamingju, Kópavogur! Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Búum til börn Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Ákall um aðgerðir í mansalsmálum Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Holan í kerfinu Jóhann Friðrik Friðriksson skrifar Skoðun Í dag er alþjóðlegi Lupusdagurinn Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Skálkaskjól Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Fimm ástæður fyrir því að Ísland á að taka á móti fólki á flótta Þórhallur Guðmundsson skrifar Skoðun Fá allir sama orlof? Sigríður Auðunsdóttir skrifar Skoðun Flokkur fólksins mun ekki samþykkja að hækka leigu hjá Félagsbústöðum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Almenningur á betra skilið en kastljós án upplýsingar Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Kosningar og kíghósti Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Grafa skoðanakannanir undan lýðræðinu? Guðlaugur Bragason skrifar Skoðun Hugmyndin sú sama í grunninn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Stutt við barnafjölskyldur Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Er maðurinn í útrýmingarhættu? Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Baldur fýkur ekki eftir vindi Hjördís Rut Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Í tilefni af Alþjóðlega safnadeginum Dagrún Ósk Jónsdóttir skrifar Skoðun Ástþór Magnússon í spádómum? Gunnar Karl Halldórsson skrifar Skoðun Athugasemdir við grein um samgöngumál Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Riðulaust Ísland! Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur skrifar Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu skrifar Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þrír dæmigerðir dagar skemmtiferðaskipafarþega í júlí Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Sjá meira
Á síðustu vikum hefur Kauphöllin í tvígang gripið til þess ráðs að stöðva viðskipti með skuldabréf Íbúðalánasjóðs. Í seinna skiptið var það gert í kjölfar viðtals við þingmann í erlendum fjölmiðli, þar sem fram kom að ríkið þyrfti að endursemja um skilmála skuldabréfanna. Ummælin voru birt á sama tíma og ríkisstjórnin fundaði um fjárhagsstöðu og málefni Íbúðalánasjóðs. Fjárhagsstaðan var öllum ljós fyrir fundinn, en markaðsaðilar biðu með mikilli eftirvæntingu eftir fregnum af því hvort ríkisstjórnin hygðist grípa til aðgerða til þess að draga úr skuldbindingu ríkisins vegna Íbúðalánasjóðs. Þegar ummæli þingmannsins, sem jafnframt er formaður nefndar sem fer með ákveðin málefni Íbúðalánasjóðs, birtust á miðjum ríkisstjórnarfundi gat enginn gefið sér að þau byggðu einungis á hugmyndum og vangaveltum þingmannsins. Tímasetning ummælanna gat einmitt gefið til kynna að þau byggðu á stefnu ríkisstjórnarinnar, sem hefði jafnvel getað þýtt að í þeim fælust innherjaupplýsingar. Af þeirri ástæðu voru ummælin óheppileg, óháð því hvort umræddur þingmaður hafi búið yfir innherjaupplýsingum eða ekki. Óvissa ríkti um að jafnræði fjárfesta um aðgang að innherjaupplýsingum væri tryggt og því var ekki annað hægt en að stöðva viðskipti þar til tilkynnt hafði verið um niðurstöður fundarins með fullnægjandi hætti.Ákveðinn misskilningur Þar sem ákveðinn misskilningur virðist hafa ríkt meðal almennings um forsendur stöðvunarinnar verður hér farið stuttlega yfir það verklag og þær reglur sem kauphallir byggja slíkar ákvarðanir að jafnaði á. Stöðvun viðskipta er ekki framkvæmd sem einhvers konar refsing við því að verðmótandi upplýsingum hafi verið komið á framfæri og markmiðið með slíkri aðgerð er aldrei að koma í veg fyrir umræðu. Þvert á móti er hún framkvæmd til þess að allir geti fengið aðgang að slíkum upplýsingum og viðskipti átt sér stað á jafnræðisgrundvelli. Með verðmótandi upplýsingum er í stuttu máli átt við upplýsingar sem gætu skipt fjárfesta máli við mat þeirra á virði viðkomandi verðbréfa. Upplýst umræða um verðbréf á markaði er nauðsynleg, hvort sem hún er jákvæð eða neikvæð, svo lengi sem tryggt er að upplýsingarnar sem hún byggir á hafi verið birtar á jafnræðisgrundvelli. Á jafnræðisgrundvelli þýðir að slíkar upplýsingar eiga að birtast öllum almenningi samtímis, í gegnum þar til gert fréttakerfi sem samþykkt hefur verið af Fjármálaeftirlitinu og dreifir upplýsingunum til alþjóðlegra fréttaveita og allra helstu fjölmiðla samtímis. Hafi verðmótandi upplýsingar ekki verið gerðar opinberar með viðeigandi hætti, jafnvel þó þær hafi verið birtar í fjölmiðlum eða ræddar á opinberum vettvangi, geta þær talist innherjaupplýsingar. Aðilar sem ætla mætti að gætu búið yfir innherjaupplýsingum, þ. á m. opinberir embættismenn, ættu því að taka mið af aðstæðum þegar þeir fjalla um málefni sem tengjast skráðum verðbréfum.Standa vörð um leikreglur Á grundvelli þess gagnsæis sem regluverkinu er ætlað að tryggja geta fjárfestar ákveðið að kaupa eða selja verðbréf, vitandi að jafnræði um aðgang að verðmótandi upplýsingum á að vera tryggt og að brot gegn þeirri jafnræðisreglu gætu varðað við lög og jafnvel fangelsisdóm. Markmiðið með regluverkinu er fyrst og fremst að tryggja að allir sitji við sama borð og þar með vernda hag þeirra sem koma með beinum eða óbeinum hætti að markaðnum. Í þessu felst rík fjárfestavernd sem getur aukið eftirspurn eftir skráðum verðbréfum og fyrir vikið geta útgefendur slíkra verðbréfa fjármagnað sig með hagstæðari hætti en ella, þ. á m. íslenska ríkið. Af þessum ástæðum kappkosta kauphallir og aðrir eftirlitsaðilar með verðbréfamörkuðum að gera allt sem í valdi þeirra stendur til þess að standa vörð um leikreglur markaðsins. Eitt af þeim úrræðum sem fjármálaeftirlit og kauphallir geta gripið til í því samhengi er að stöðva viðskipti. Forsenda fyrir stöðvun viðskipta getur t.a.m. verið til staðar ef verðmyndun er af einhverri ástæðu óviss eða ef grunur er um að aðilar á markaði búi ekki við jafnan aðgang að innherjaupplýsingum. Grunur um ójafnræði getur skapað óróa sem dregur úr trausti og trúverðugleika markaðsins, jafnvel óháð því hvort raunverulegt ójafnræði hafi verið til staðar. Viðskipti geta þá verið stöðvuð þar til útgefandi hefur birt fréttatilkynningu sem fullnægir gagnsæiskröfum markaðsins, eða óvissu hefur verið aflétt með öðrum hætti. Stöðvun viðskipta er þó einungis framkvæmd í undantekningartilfellum. Um leið og traust á markaðnum dvínar getur kostnaður við fjármögnun hækkað. Til að setja þetta í samhengi má benda á að frá árinu 2009 hafa ríkið og Íbúðalánasjóður samtals gefið út skuldabréf og víxla fyrir rúmlega 1.400 milljarða kr. (heimild: Seðlabanki Íslands). Vaxtakjör þurfa ekki að breytast mikið til þess að viðbótarkostnaður af slíkri upphæð hlaupi á mörgum milljörðum og því hljóta allir að geta verið sammála um að trúverðugleiki markaðsins er ekki einkamál „markaðsmanna“.
Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun
Skoðun Fimm ástæður fyrir því að Ísland á að taka á móti fólki á flótta Þórhallur Guðmundsson skrifar
Skoðun Flokkur fólksins mun ekki samþykkja að hækka leigu hjá Félagsbústöðum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar
Skoðun Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar
Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur skrifar
Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu skrifar
Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson skrifar
Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun