Vanlíðan ungmenna á Íslandi og menntamálayfirvöld Guðrún Ingibjörg Stefánsdóttir skrifar 6. júní 2017 10:08 Í nýlegri rannsókn kemur fram að kvíði og þunglyndi séu að aukast meðal ungmenna á Íslandi. Margar ástæður eru eflaust fyrir þessu en ýmislegt bendir til að yfirvöld hjálpi ekki til. Illa ígrundaðar aðgerðir í menntamálum bitna harkalega á nemendum og kennurum og þar með samfélaginu öllu. Í nýlegri frétt á RÚV var fjallað um styttingu framhaldsskólans og áhyggjur foreldra af áhrifum hennar á ungmenni. Styttingin virðist hafa minnkað námsánægju og nemendur þurfa gjarnan að hætta í tómstundum og félagsstörfum vegna álags. Afleiðingin er sú að fall í sumum skólum er mikið á fyrsta ári. Álag veldur streitu sem getur haft alvarleg áhrif á andlega og líkamlega heilsu. Hver er ávinningurinn þegar upp er staðið? Samkvæmt Hvítbók Illuga Gunnarssonar, fyrrum menntamálaráðherra, átti þessi aðgerð að draga úr brotthvarfi úr námi á framhaldsskólastigi. Spurning er hvort hið gagnstæða hafi ekki orðið raunin þegar horft er til námsálags og falls nemenda á fyrsta námsári framhaldsskóla? Kennarar höfðu frá upphafi efasemdir um framkvæmdina við styttingu náms til stúdentsprófs. Undirbúningur hefði mátt vera vandaðri og skoða hefði þurft aðrar leiðir. Benda má á að í marga áratugi hafa góðir námsmenn átt þess kost að ljúka námi á þremur árum eða flýta fyrir sér með því að taka áfanga í framhaldsskólum meðfram námi í grunnskóla. Og nú eru uppi hugmyndir um að stytta skólann enn frekar. Verður endanlega tekinn frá börnunum okkar sá tími sem þau eiga að vera áhyggjulaus, njóta lífsins og fá að reka sig á? Annað dæmi um lítt undirbúin vinnubrögð menntamálayfirvalda er tilskipun um að meta árangur grunnskólanemenda með einkunnum í bókstöfum. Þetta var framkvæmt án samráðs við kennara og þrátt fyrir ákafar mótbárur. Fyrirvarinn var lítill og kennarar fengu takmarkaðar leiðbeiningar. Nýja kerfið með bókstafaeinkunnum er eitt af því sem oft ber á góma í viðtölum unglinga við sálfræðinga Litlu Kvíðameðferðarstöðvarinnar og veldur þeim vanlíðan. Þeir átta sig illa á því hvernig nýta má einkunnakerfið til að bæta námsárangur og finnst kerfið ósanngjarnt enda oft mikið bil á milli tveggja nemenda sem fá sama bókstaf í einkunn. Þetta veldur unglingunum óöryggi og kvíða því þeir vita ekki hvaða mælikvarða framhaldsskólarnir nota sem grundvöll til að meta umsóknir í skólana. Nýjasta hugmynd menntamálayfirvalda er að Tækniskólinn taki yfir rekstur Fjölbrautaskólans við Ármúla. Þetta á að gera í sparnaðarskyni. Enginn veit þó hvort það gengur eftir eða hversu mikill sparnaður mun af því hljótast. Um menntun er ekki rætt. Enginn hefur séð fagleg rök fyrir þessari aðgerð og starfsmenn skólans voru ekki hafðir með í ráðum þegar málið var skoðað. Ekkert hefur komið fram hvernig þessi yfirtaka gagnast nemendum FÁ. Um kosti skólans má lesa í nýlegri úttekt sem Mennta- og menningarmálaráðuneytið lét gera en virðist þó ókunnugt um. Einhverjum gæti þótt að mikil þörf væri fyrir slíkan skóla. Grípa þarf snemma til aðgerða til að einstaklingar með margþættan vanda fái að blómstra í samfélaginu. Grunnskólana skortir sárlega úrræði til að bjóða þessum nemendum þá þjónustu sem þeir þurfa. Mikið púður og fé fer í greiningar en lítið í aðgerðir til að aðstoða þessa nemendur inní skólastofu. Þetta veldur ekki bara nemendunum sjálfum vanlíðan heldur líka fjölskyldum þeirra, bekkjarfélögum, kennurum og stjórnendum skólanna. Einnig er mikilvægt að hlúð sé að nemendum í framhaldsskólum en þar hefur Fjölbrautaskólinn við Ármúla verið í fararbroddi. Víða má finna góðar fyrirmyndir. Í Slóveníu er brotthvarf úr framhaldsskólum mjög lítið og menntunarstig þjóðarinnar hátt. Þar er öflug menntastefna og yfirvöld hafa heildarsýn. Þrjú ráðuneyti vinna eftir þessari stefnu og taka höndum saman varðandi velferð og menntun barna og ungmenna. Þetta eru menntamálaráðuneytið, heilbrigðisráðuneytið og félagsmálaráðuneytið. Sömuleiðis gæta Finnar þess að gera ekki breytingar á menntamálum nema í samráði við fagfólk þ.á.m. kennara. Er hugsanlegt að við gætum lært eitthvað af þeim? Á Íslandi fá kennarar hins vegar að heyra um grundvallarbreytingar á skólastarfi með litlum fyrirvara eða jafnvel úr fréttum. Þetta er vanvirðing við skólastarfið og skilningsleysi á því sem fram fer í skólum landsins. Ekkert samráð er haft við kennara og engin framtíðarsýn virðist vera hjá yfirvöldum. Á hvaða vegferð eru íslensk menntamálayfirvöld? Hvar er menntastefnan? Þarf ekki að hætta að neyða kennara og nemendur til að taka upp illa ígrunduðuð gæluverkefni menntamálayfirvalda? Það ætti að vera augljóst að fagmenn í skólastarfi þ.e. kennarar fái að taka þátt þegar unnið er að breytingum á skólastarfi. Eins og kom fram í upphafi greinarinnar vex kvíði og þunglyndi meðal ungra Íslendinga. Á þessu þarf að taka í skólunum. Það er samfélaginu dýrt að gera það ekki.Guðrún Ingibjörg Stefánsdóttir, framhaldsskólakennari Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Skautadrottningin Katrín Jakobsdóttir Einar Steingrímsson Skoðun Öfgar og ósannindi Oddný G. Harðardóttir Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun Að velja sér forseta Sigrún Helgadóttir Skoðun Hverjir bera ábyrgð á að halda launum kvenna niðri? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Katrín á Bessastaði Björn Snæbjörnsson Skoðun Fátækt er ekki blankheit Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Fararheill til Bessastaða Ynda Eldborg Skoðun Fremst meðal jafningja: Halla Tómasdóttir á Bessastaði Birna Jónsdóttir Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Skoðun Skoðun Fátækt er ekki blankheit Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Fremst meðal jafningja: Halla Tómasdóttir á Bessastaði Birna Jónsdóttir skrifar Skoðun Skautadrottningin Katrín Jakobsdóttir Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Hulda eða Stoltenberg? Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Katrín á Bessastaði Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Hvað er það sem Alþingi ber að vernda á Þingvöllum? Lára Magnúsardóttir skrifar Skoðun Öllu frelsi fylgir ábyrgð, líka tjáningarfrelsinu Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Vegna umræðunnar um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Steinar Harðarson,Sylviane Lecoultre,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Að velja sér forseta Sigrún Helgadóttir skrifar Skoðun Sameiningartákn á tímum sundrungar Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Hvað væri lífið án vina? Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Hverjir bera ábyrgð á að halda launum kvenna niðri? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Fararheill til Bessastaða Ynda Eldborg skrifar Skoðun Öfgar og ósannindi Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Tímabær orð Unnar Arndísardóttur um afstæði barneigna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í hjarta sínu græn, en varla í reynd Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Halla Hrund - ein af okkur Hjálmar Gíslason skrifar Skoðun Að sameina frekar en sundra Fríða Björk Ingvarsdóttir skrifar Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir skrifar Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Í framhaldi af viðtali við Helgu Þórisdóttur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhlutlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson skrifar Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Sjá meira
Í nýlegri rannsókn kemur fram að kvíði og þunglyndi séu að aukast meðal ungmenna á Íslandi. Margar ástæður eru eflaust fyrir þessu en ýmislegt bendir til að yfirvöld hjálpi ekki til. Illa ígrundaðar aðgerðir í menntamálum bitna harkalega á nemendum og kennurum og þar með samfélaginu öllu. Í nýlegri frétt á RÚV var fjallað um styttingu framhaldsskólans og áhyggjur foreldra af áhrifum hennar á ungmenni. Styttingin virðist hafa minnkað námsánægju og nemendur þurfa gjarnan að hætta í tómstundum og félagsstörfum vegna álags. Afleiðingin er sú að fall í sumum skólum er mikið á fyrsta ári. Álag veldur streitu sem getur haft alvarleg áhrif á andlega og líkamlega heilsu. Hver er ávinningurinn þegar upp er staðið? Samkvæmt Hvítbók Illuga Gunnarssonar, fyrrum menntamálaráðherra, átti þessi aðgerð að draga úr brotthvarfi úr námi á framhaldsskólastigi. Spurning er hvort hið gagnstæða hafi ekki orðið raunin þegar horft er til námsálags og falls nemenda á fyrsta námsári framhaldsskóla? Kennarar höfðu frá upphafi efasemdir um framkvæmdina við styttingu náms til stúdentsprófs. Undirbúningur hefði mátt vera vandaðri og skoða hefði þurft aðrar leiðir. Benda má á að í marga áratugi hafa góðir námsmenn átt þess kost að ljúka námi á þremur árum eða flýta fyrir sér með því að taka áfanga í framhaldsskólum meðfram námi í grunnskóla. Og nú eru uppi hugmyndir um að stytta skólann enn frekar. Verður endanlega tekinn frá börnunum okkar sá tími sem þau eiga að vera áhyggjulaus, njóta lífsins og fá að reka sig á? Annað dæmi um lítt undirbúin vinnubrögð menntamálayfirvalda er tilskipun um að meta árangur grunnskólanemenda með einkunnum í bókstöfum. Þetta var framkvæmt án samráðs við kennara og þrátt fyrir ákafar mótbárur. Fyrirvarinn var lítill og kennarar fengu takmarkaðar leiðbeiningar. Nýja kerfið með bókstafaeinkunnum er eitt af því sem oft ber á góma í viðtölum unglinga við sálfræðinga Litlu Kvíðameðferðarstöðvarinnar og veldur þeim vanlíðan. Þeir átta sig illa á því hvernig nýta má einkunnakerfið til að bæta námsárangur og finnst kerfið ósanngjarnt enda oft mikið bil á milli tveggja nemenda sem fá sama bókstaf í einkunn. Þetta veldur unglingunum óöryggi og kvíða því þeir vita ekki hvaða mælikvarða framhaldsskólarnir nota sem grundvöll til að meta umsóknir í skólana. Nýjasta hugmynd menntamálayfirvalda er að Tækniskólinn taki yfir rekstur Fjölbrautaskólans við Ármúla. Þetta á að gera í sparnaðarskyni. Enginn veit þó hvort það gengur eftir eða hversu mikill sparnaður mun af því hljótast. Um menntun er ekki rætt. Enginn hefur séð fagleg rök fyrir þessari aðgerð og starfsmenn skólans voru ekki hafðir með í ráðum þegar málið var skoðað. Ekkert hefur komið fram hvernig þessi yfirtaka gagnast nemendum FÁ. Um kosti skólans má lesa í nýlegri úttekt sem Mennta- og menningarmálaráðuneytið lét gera en virðist þó ókunnugt um. Einhverjum gæti þótt að mikil þörf væri fyrir slíkan skóla. Grípa þarf snemma til aðgerða til að einstaklingar með margþættan vanda fái að blómstra í samfélaginu. Grunnskólana skortir sárlega úrræði til að bjóða þessum nemendum þá þjónustu sem þeir þurfa. Mikið púður og fé fer í greiningar en lítið í aðgerðir til að aðstoða þessa nemendur inní skólastofu. Þetta veldur ekki bara nemendunum sjálfum vanlíðan heldur líka fjölskyldum þeirra, bekkjarfélögum, kennurum og stjórnendum skólanna. Einnig er mikilvægt að hlúð sé að nemendum í framhaldsskólum en þar hefur Fjölbrautaskólinn við Ármúla verið í fararbroddi. Víða má finna góðar fyrirmyndir. Í Slóveníu er brotthvarf úr framhaldsskólum mjög lítið og menntunarstig þjóðarinnar hátt. Þar er öflug menntastefna og yfirvöld hafa heildarsýn. Þrjú ráðuneyti vinna eftir þessari stefnu og taka höndum saman varðandi velferð og menntun barna og ungmenna. Þetta eru menntamálaráðuneytið, heilbrigðisráðuneytið og félagsmálaráðuneytið. Sömuleiðis gæta Finnar þess að gera ekki breytingar á menntamálum nema í samráði við fagfólk þ.á.m. kennara. Er hugsanlegt að við gætum lært eitthvað af þeim? Á Íslandi fá kennarar hins vegar að heyra um grundvallarbreytingar á skólastarfi með litlum fyrirvara eða jafnvel úr fréttum. Þetta er vanvirðing við skólastarfið og skilningsleysi á því sem fram fer í skólum landsins. Ekkert samráð er haft við kennara og engin framtíðarsýn virðist vera hjá yfirvöldum. Á hvaða vegferð eru íslensk menntamálayfirvöld? Hvar er menntastefnan? Þarf ekki að hætta að neyða kennara og nemendur til að taka upp illa ígrunduðuð gæluverkefni menntamálayfirvalda? Það ætti að vera augljóst að fagmenn í skólastarfi þ.e. kennarar fái að taka þátt þegar unnið er að breytingum á skólastarfi. Eins og kom fram í upphafi greinarinnar vex kvíði og þunglyndi meðal ungra Íslendinga. Á þessu þarf að taka í skólunum. Það er samfélaginu dýrt að gera það ekki.Guðrún Ingibjörg Stefánsdóttir, framhaldsskólakennari
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Skoðun Vegna umræðunnar um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Steinar Harðarson,Sylviane Lecoultre,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun