Erlendir ferðaþjónustuaðilar á Íslandi: Ójöfnuður, glataðar tekjur og vafasöm gæði Haraldur Teitsson, Indriði H. Þorláksson og Þórir Garðarsson og Örvar Már Kristinsson skrifa 7. nóvember 2018 09:52 Umsvif erlendra ferðaþjónustufyrirtækja hér á landi hafa farið vaxandi á síðustu misserum og spurningar vaknað um hvort rétt sé staðið að málum í starfsemi þeirra. Virðast sum þeirra hafa fundið leiðir framhjá þeim skyldum og kvöðum sem hvíla á innlendum fyrirtækjum í sömu starfsemi. Tekur það til skráningar á starfseminni hjá yfirvöldum, leyfisveitinga, hlítni við kjarasamninga, og skila á sköttum og gjöldum. Í mörgum tilvikum greiða þessi fyrirtæki laun undir gildandi lágmarkskjörum og losna við skatta og skyldur sem innlendir aðilar bera. Þessi starfsemi bjagar samkeppni íslenskum fyrirtækjum og einstaklingum í ferðaþjónustu í óhag. Starfsemi þessara erlendu fyrirtækja er með ýmsum móti. Í sumum tilvikum flytja þau inn tímabundið bifreiðar til fólksflutninga og lausafjármuni til starfseminnar, hjól, tjöld o.s.frv. Oft eru bifreiðarnar ekki skráðar til fólksflutninga og ekið af mönnum sem ekki hafa tilskilin akstursréttindi. Þessi fyrirtæki fara yfirleitt með smáhópa um landið og kaupa gistingu og þjónustu í takmörkuðum mæli. Í öðrum tilvikum koma fyrirtæki með stóra hópferðabíla sem reknir eru hér yfir sumartímann, ekið af erlendum bílstjórum og fylgt af erlendum hópstjórum, eða leigja hópferðabíla af bílaleigum. Í þriðja lagi koma erlend fyrirtæki með ferðahópa og eigin hópstjóra/leiðsögumenn en leigja hópferðabifreiðar af íslenskum rútufyrirtækjum. Í sumum tilvikum reka þessir aðilar óskráða upplýsinga- og þjónustustarfsemi hér á landi.Brot á reglum og kjarasamningumÞessi starfsemi er andstæð íslenskum lögum og fer í bága við kjarasamninga.Erlend félög sem reka hér ferðaþjónustu, skipuleggja, selja og annast hópferðir um landið og eru hér með viðvarandi aðstöðu, bílakost og annan búnað til starfseminnar og starfsfólk og hafa hér fasta starfsstöð eiga að hafa starfsleyfi sem ferðaskipuleggjandi eða ferðaskrifstofa eins og kveðið er á um í lögum um skipan ferðamála og skrá starfsemi sína hjá skattyfirvöldum.Erlendar ferðaskrifstofur, sem reka hér starfsemi án þess að hafa hér útibú eða fasta starfsstöð hér á landi, bera engu að síður sömu lagalegu skyldur og kvaðir og íslensk félög. Þau eiga að skila hér staðgreiðslu, greiða tryggingagjald, stéttarfélagsgjöld o.s.frv. af launum fyrir störf sem innt eru af hendi hér á landi.Leiðsögumenn og bílstjórar frá ríkjum utan EES ber að hafa sérstakt atvinnuleyfi. Þeir starfa hér á landi og eru, sem og vinnuveitandi þeirra, bundnir af íslenskum lögum um starfskjör launþega.Launþegi, hvort sem er af EES svæðinu eða utan þess, er skattskyldur af launum fyrir starf sem innt er af hendi hér á landi. Launagreiðanda hans ber að halda eftir staðgreiðslu og greiða tryggingagjald.Frí gisting og uppihald sem starfsmenn njóta og þjórfé kemur ekki í stað launa. Hlunnindi skal gefa upp til skatts og þjórfé er launagreiðanda óviðkomandi. Honum ber að greiða laun skv. kjarasamningum og opinber gjöld og iðgjöld í samræmi við þau.Erlendir starfsmenn eru sagðir verktakar þótt þeir fullnægi ekki þeim skilyrðum sem RSK gerir til vertöku, eru ekki skráðir og skattlagðir sem slíkir. Upptalningin sýnir að þessi athugaverð álitaefni snerta margvísleg lagaákvæði og verkefni margra opinberra aðila sem hafa með höndum eftirlit með framkvæmd laga og reglna. Þrátt fyrir að brotastarfsemi af framangreindum toga sé augljós og hafi margoft verið tilefni til umfjöllunar á opinberum vettvangi og hafi verið rædd við þau stjórnvöld sem ábyrgð bera, eru engin merki um aðgerðir af þeirra hálfu. Í skjóli athafnaleysis þeirra dafnar þessi starfsemi.Tapaðar tekjur, skattar og orðspor Íslenskir aðilar, sem að ferðaþjónustu koma, verða af miklum tekjum sem renna í vasa hinna erlendu aðila og eftir atvikum heimaríkja þeirra. Ferðaskrifstofur verða af sölu ferða um landið, rútufyrirtækin verða af miklum viðskiptum og íslenskir bílstjórar og leiðsögumenn missa störf til erlendra aðila. Síðast en ekki síst verður ríkissjóður af miklum tekjum því hinir erlendu aðilar, fyrirtæki sem einstaklingar, skila hér engum sköttum. Með hliðsjón af fyrirliggjandi upplýsingum má ætla að um fimmtungur skipulagðra hópferða erlendra ferðamanna sé þegar í höndum aðila sem notfæra sér framangreind göt í reglum og eftirliti og fer sá hlutur ört vaxandi. Má því ljóst vera að tekjutap íslenskra aðila og ríkisins hleypur á milljörðum króna. Fyrirætlanir um að auka skattheimtu af fyrirtækjum í ferðaþjónustu munu því litlu skila í auknum tekjum af þeim en auka enn á hvata hinna erlendu aðila til að sniðganga íslensk lög og reglur. Ekki verður heldur litið framhjá því að með þessu er kynning á landinu, náttúru þess og sögu seld í hendur aðila sem engar forsendur hafa til þess að sinna því hlutverki með nokkrum sóma. Farið er með stóra hópa um þjóðgarða landsins, friðlönd og önnur svæði með viðkvæmum náttúru- og menningarminjum án þess að nokkur sé í för sem er fær um að kynna það sem fyrir auga ber af þekkingu. Engu minna skiptir það öryggi fyrir ferðamenn sem felst í að farartæki uppfylli allar kröfur og för sér stýrt af bifreiðastjórum og leiðsögumönnum sem eru staðkunnugir með reynslu af íslensku veðurfari og færir um að leggja mat á þær hættur sem vændum kunna að vera og þekkja það öryggiskerfi sem virkja þarf komi til óhappa eða slysa. Lítil gæði, léleg þjónusta, óhöpp og slys eru líkleg til að skaða orðspor íslenskrar feðraþjónustu og hamla eðlilegum vexti hennar.Óþolandi tómlæti stjórnvalda Það er með öllu óþolandi að stjórnvöld ferðamála, samgöngumála, vinnumarkaðsmála og skattamála ræki skyldur sínar svo slælega að af hljótist stórfelldur fjárhagsskaði fyrir íslenska ríkið, íslensk fyrirtæki og íslenska starfsmenn í ferðaþjónustu. Samkeppni á þessum markaði er bjöguð íslenskum aðilum í óhag sem leitt getur til þess að rekstur fyrirtækja leggst af og starfsmenn þeirra missa vinnu. Verði ekki spyrnt við fæti mun framtíð ferðaþjónustu á Íslandi ráðast af erlendum aðilum sem hasla sér völl hér á landi með félagslegum undirboðum og skattasniðgöngu og orðspor Íslands sem ferðamannastaðar mótast af fákunnandi farandstarfsmönnum.Höfundar eru:Haraldur Teitsson. Formaður félags hópferðaleyfishafa. Framkvæmdarstjóri Teits Jónassonar ehf.Indriði H. Þorláksson. Formaður Leiðsagnar - Stéttarfélags leiðsögumanna.Þórir Garðarsson. Stjórnarformaður Gray Line. Fyrrverandi varaformaður SAF. Örvar Már Kristinsson. Framkvæmdastjóri Reykjavík Culture Travel. Fyrrverandi formaður Félags leiðsögumanna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þórir Garðarsson Mest lesið Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun Umhverfisávinningur þess að þrifta Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir Skoðun Skipulagsmál og uppbygging í Árborg Bragi Bjarnason Skoðun The man who would be king Ian McDonald Skoðun Skoðun Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun The man who would be king Ian McDonald skrifar Skoðun Umhverfisávinningur þess að þrifta Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson skrifar Skoðun Skipulagsmál og uppbygging í Árborg Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Sjá meira
Umsvif erlendra ferðaþjónustufyrirtækja hér á landi hafa farið vaxandi á síðustu misserum og spurningar vaknað um hvort rétt sé staðið að málum í starfsemi þeirra. Virðast sum þeirra hafa fundið leiðir framhjá þeim skyldum og kvöðum sem hvíla á innlendum fyrirtækjum í sömu starfsemi. Tekur það til skráningar á starfseminni hjá yfirvöldum, leyfisveitinga, hlítni við kjarasamninga, og skila á sköttum og gjöldum. Í mörgum tilvikum greiða þessi fyrirtæki laun undir gildandi lágmarkskjörum og losna við skatta og skyldur sem innlendir aðilar bera. Þessi starfsemi bjagar samkeppni íslenskum fyrirtækjum og einstaklingum í ferðaþjónustu í óhag. Starfsemi þessara erlendu fyrirtækja er með ýmsum móti. Í sumum tilvikum flytja þau inn tímabundið bifreiðar til fólksflutninga og lausafjármuni til starfseminnar, hjól, tjöld o.s.frv. Oft eru bifreiðarnar ekki skráðar til fólksflutninga og ekið af mönnum sem ekki hafa tilskilin akstursréttindi. Þessi fyrirtæki fara yfirleitt með smáhópa um landið og kaupa gistingu og þjónustu í takmörkuðum mæli. Í öðrum tilvikum koma fyrirtæki með stóra hópferðabíla sem reknir eru hér yfir sumartímann, ekið af erlendum bílstjórum og fylgt af erlendum hópstjórum, eða leigja hópferðabíla af bílaleigum. Í þriðja lagi koma erlend fyrirtæki með ferðahópa og eigin hópstjóra/leiðsögumenn en leigja hópferðabifreiðar af íslenskum rútufyrirtækjum. Í sumum tilvikum reka þessir aðilar óskráða upplýsinga- og þjónustustarfsemi hér á landi.Brot á reglum og kjarasamningumÞessi starfsemi er andstæð íslenskum lögum og fer í bága við kjarasamninga.Erlend félög sem reka hér ferðaþjónustu, skipuleggja, selja og annast hópferðir um landið og eru hér með viðvarandi aðstöðu, bílakost og annan búnað til starfseminnar og starfsfólk og hafa hér fasta starfsstöð eiga að hafa starfsleyfi sem ferðaskipuleggjandi eða ferðaskrifstofa eins og kveðið er á um í lögum um skipan ferðamála og skrá starfsemi sína hjá skattyfirvöldum.Erlendar ferðaskrifstofur, sem reka hér starfsemi án þess að hafa hér útibú eða fasta starfsstöð hér á landi, bera engu að síður sömu lagalegu skyldur og kvaðir og íslensk félög. Þau eiga að skila hér staðgreiðslu, greiða tryggingagjald, stéttarfélagsgjöld o.s.frv. af launum fyrir störf sem innt eru af hendi hér á landi.Leiðsögumenn og bílstjórar frá ríkjum utan EES ber að hafa sérstakt atvinnuleyfi. Þeir starfa hér á landi og eru, sem og vinnuveitandi þeirra, bundnir af íslenskum lögum um starfskjör launþega.Launþegi, hvort sem er af EES svæðinu eða utan þess, er skattskyldur af launum fyrir starf sem innt er af hendi hér á landi. Launagreiðanda hans ber að halda eftir staðgreiðslu og greiða tryggingagjald.Frí gisting og uppihald sem starfsmenn njóta og þjórfé kemur ekki í stað launa. Hlunnindi skal gefa upp til skatts og þjórfé er launagreiðanda óviðkomandi. Honum ber að greiða laun skv. kjarasamningum og opinber gjöld og iðgjöld í samræmi við þau.Erlendir starfsmenn eru sagðir verktakar þótt þeir fullnægi ekki þeim skilyrðum sem RSK gerir til vertöku, eru ekki skráðir og skattlagðir sem slíkir. Upptalningin sýnir að þessi athugaverð álitaefni snerta margvísleg lagaákvæði og verkefni margra opinberra aðila sem hafa með höndum eftirlit með framkvæmd laga og reglna. Þrátt fyrir að brotastarfsemi af framangreindum toga sé augljós og hafi margoft verið tilefni til umfjöllunar á opinberum vettvangi og hafi verið rædd við þau stjórnvöld sem ábyrgð bera, eru engin merki um aðgerðir af þeirra hálfu. Í skjóli athafnaleysis þeirra dafnar þessi starfsemi.Tapaðar tekjur, skattar og orðspor Íslenskir aðilar, sem að ferðaþjónustu koma, verða af miklum tekjum sem renna í vasa hinna erlendu aðila og eftir atvikum heimaríkja þeirra. Ferðaskrifstofur verða af sölu ferða um landið, rútufyrirtækin verða af miklum viðskiptum og íslenskir bílstjórar og leiðsögumenn missa störf til erlendra aðila. Síðast en ekki síst verður ríkissjóður af miklum tekjum því hinir erlendu aðilar, fyrirtæki sem einstaklingar, skila hér engum sköttum. Með hliðsjón af fyrirliggjandi upplýsingum má ætla að um fimmtungur skipulagðra hópferða erlendra ferðamanna sé þegar í höndum aðila sem notfæra sér framangreind göt í reglum og eftirliti og fer sá hlutur ört vaxandi. Má því ljóst vera að tekjutap íslenskra aðila og ríkisins hleypur á milljörðum króna. Fyrirætlanir um að auka skattheimtu af fyrirtækjum í ferðaþjónustu munu því litlu skila í auknum tekjum af þeim en auka enn á hvata hinna erlendu aðila til að sniðganga íslensk lög og reglur. Ekki verður heldur litið framhjá því að með þessu er kynning á landinu, náttúru þess og sögu seld í hendur aðila sem engar forsendur hafa til þess að sinna því hlutverki með nokkrum sóma. Farið er með stóra hópa um þjóðgarða landsins, friðlönd og önnur svæði með viðkvæmum náttúru- og menningarminjum án þess að nokkur sé í för sem er fær um að kynna það sem fyrir auga ber af þekkingu. Engu minna skiptir það öryggi fyrir ferðamenn sem felst í að farartæki uppfylli allar kröfur og för sér stýrt af bifreiðastjórum og leiðsögumönnum sem eru staðkunnugir með reynslu af íslensku veðurfari og færir um að leggja mat á þær hættur sem vændum kunna að vera og þekkja það öryggiskerfi sem virkja þarf komi til óhappa eða slysa. Lítil gæði, léleg þjónusta, óhöpp og slys eru líkleg til að skaða orðspor íslenskrar feðraþjónustu og hamla eðlilegum vexti hennar.Óþolandi tómlæti stjórnvalda Það er með öllu óþolandi að stjórnvöld ferðamála, samgöngumála, vinnumarkaðsmála og skattamála ræki skyldur sínar svo slælega að af hljótist stórfelldur fjárhagsskaði fyrir íslenska ríkið, íslensk fyrirtæki og íslenska starfsmenn í ferðaþjónustu. Samkeppni á þessum markaði er bjöguð íslenskum aðilum í óhag sem leitt getur til þess að rekstur fyrirtækja leggst af og starfsmenn þeirra missa vinnu. Verði ekki spyrnt við fæti mun framtíð ferðaþjónustu á Íslandi ráðast af erlendum aðilum sem hasla sér völl hér á landi með félagslegum undirboðum og skattasniðgöngu og orðspor Íslands sem ferðamannastaðar mótast af fákunnandi farandstarfsmönnum.Höfundar eru:Haraldur Teitsson. Formaður félags hópferðaleyfishafa. Framkvæmdarstjóri Teits Jónassonar ehf.Indriði H. Þorláksson. Formaður Leiðsagnar - Stéttarfélags leiðsögumanna.Þórir Garðarsson. Stjórnarformaður Gray Line. Fyrrverandi varaformaður SAF. Örvar Már Kristinsson. Framkvæmdastjóri Reykjavík Culture Travel. Fyrrverandi formaður Félags leiðsögumanna.
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar