Netöryggi og samskipti: Lyktar þú eins og phiskur? Ásta Guðrún Helgadóttir skrifar 9. september 2022 17:02 Stafræna umbreytingin er á fullri ferð sem þýðir að við þurfum að læra á nýjar hættur. Ein stærsta ógnin sem bæði einstaklingar og fyrirtæki standa frammi fyrir í dag eru svikapóstar (phishing). Þessir póstar eru ýmist til þess fallnir að reyna að svíkja peninga af viðkomandi, komast inn í kerfi til að taka þau yfir, eða nálgast viðkvæmar eða leynilegar upplýsingar. Við ættum öll að kannast við svikapóstana sem berast í kringum jólin. Póstana sem virðast koma frá DHL eða Póstinum og segja að við eigum von á pakka, það vanti bara smá uppá til að hægt sé að afhenda hann. Þessir póstar eru orðnir mjög sannfærandi og á það góðri íslensku að það er auðvelt að falla fyrir þeim. Svikapóstar eiga það flestir sameiginlegt að þykjast koma frá yfirvöldum, t.d. Lögreglunni eða Skattinum, eða öðrum traustum aðilum, t.d. póstþjónustum eða bönkum. Sumar af stærstu gagnalekum og lausnargjaldsárásunum (ransomware attack) sem orðið hafa bæði hérlendis og erlendis hafa einmitt átt uppruna sinn í því að fólk lét blekkjast af svikapósti, sem gerði tölvuþrjótum kleift að komast inn í kerfin og taka þau yfir.Nýlega fékk ég skilaboð frá Skattinum í gegnum tölvupóst þar sem var óskað var eftir því að ég staðfesti netfangið mitt og gæfi upp kennitöluna mína þar sem Ríkisskattstjóri væri með fyrirspurn til mín, án þess að útskýra efnistökin eitthvað frekar. Þessi tölvupóstur stuðaði mig verulega. Hann fylgdi í einu og öllu uppskriftinni að svikapósti: Ríkisstofnun sem sér um fjármál og geymir viðkvæm gögn um mig var að hafa samband við mig beint til að senda mér gögn og fá frá mér persónuupplýsingar.Hinsvegar, þá benti margt til þess að tölvupósturinn væri ekta: Starfsmaðurinn sem skrifaði undir póstinn er að vinna hjá Skattinum, allir hlekkir vísuðu rétt á Skattinn, símanúmerið var rétt, jafnvel póstþjónninn sem tölvupósturinn var sendur úr er skráður á Skattinn. Eftir að hafa hringt í Skattinn og rætt við starfsmanninn sem sendi mér póstinn fékk ég staðfestingu á því að þetta væri raunverulega póstur frá Skattinum. Svona póstar eru víst sendir út til þess að auka skilvirkni.Hér er, að mínum dómi, á ferðinni alvarlegur öryggisbrestur. Þegar fyrirtæki og stofnanir senda út pósta, þar með talið markpósta, sem fara í einu og öllu eftir uppskrift svikapósta eru þau um leið að gera viðtakendum ókleift að greina sundur raunverulega pósta og svikapósta. Ef fólk, jafnvel sérfræðingar í netöryggi, geta ekki með góðu móti greint hvort um er að ræða svikapóst eða ekki, þá eru samskiptin öryggisbrestur í sjálfu sér. Það eru nokkur atriði sem við verðum að geta treyst á þegar kemur að tölvupóstsamskiptum. Eitt af þeim er að stofnanir og fyrirtæki á borð við banka hefja aldrei samtal við þig að fyrra bragði til þess að falast eftir persónuupplýsingum.Hér er ekki um einangrað tilvik að ræða. Fjölmörg fyrirtæki og stofnanir hafa óafvitandi sent frá sér pósta eða smáskilaboð sem líta frekar út fyrir að vera svikapóstar en raunverulegir póstar. Stofnanir og fyrirtæki um allt land þurfa að taka sig á og fræða sitt starfsfólk um hvernig eigi að forðast það að líta út fyrir að vera svikari. Slíkt myndi hjálpa til við að tryggja netöryggi almennings sem og auka skilvirkni skilaboðanna. Mörg þessara fyrirtækja og stofnana geyma viðkvæmar persónuupplýsingar eða höndla með greiðsluupplýsingar og fjármagn og þurfa því að setja sér skýrar verklagsreglur hvað þetta varðar. Þar þarf öryggi notenda að vera haft að leiðarljósi auk þess sem reglurnar þurfa að byggja á heildstæðu öryggismati.Í grunninn er þetta sáraeinfalt: Ekki líta út fyrir að vera phiskur. Í því felst meðal annars að hefja ekki samskipti við skjólstæðinga eða viðskiptavini í gegnum tölvupóst og biðja um persónuupplýsingar á borð við kennitölur. Gerið allt sem í ykkar valdi stendur til koma í veg fyrir að póstar frá ykkur líti út fyrir að vera svikapóstar, því hvernig á fólk annars að geta gert greinarmun á því sem er ekta og því sem er fals?Æskilegast væri að fyrirtæki og stofnanir nýttu sér fordæmi stórra alþjóðlegra fyrirtækja, hvers viðskiptavinir hafa marg oft lent í svikapóstum, s.s. Amazon, LinkedIn o.fl. Þessi fyrirtæki beina fólki ávallt inn á “Mitt svæði” eða innra kerfi, jafnvel án þess að gefa upp hlekk á innskráningarsíðuna, þar sem hægt er að tengja við rafræn skilríki. Þetta þekkjum við öll frá t.d. Heilsuveru. Flestir íslenskir bankar gera líka vel hvað þetta varðar og hafa sett netöryggi á oddinn í samskiptum við viðskiptavini. Þrátt fyrir það fellur fólk samt fyrir svikaskilaboðum í nafni banka eins og gerðist nú í sumar. Fórnarlömbin væru eflaust mun fleiri ef samskiptaform bankanna væri með þeim hætti sem lýst er í dæminu að ofan.Þegar stofnanir sem við treystum óska eftir persónuupplýsingum að fyrra bragði í gegnum tölvupóst, og er fúlasta alvara með það, veikir það öryggiskeðjuna sem við sem samfélag verðum að leggja okkur fram við að styrkja. Við verðum öll að gera betur og vanda okkur meira þegar kemur að öruggum samskiptum á netinu. Höfundur er sérfræðingur hjá AwareGO í upplýsingaöryggisfræðslu og með meistaragráðu í félagsfræði internetsins frá Oxford háskóla. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Netöryggi Stafræn þróun Netglæpir Upplýsingatækni Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir skrifar Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Í framhaldi af viðtali við Helgu Þórisdóttur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson skrifar Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Sjá meira
Stafræna umbreytingin er á fullri ferð sem þýðir að við þurfum að læra á nýjar hættur. Ein stærsta ógnin sem bæði einstaklingar og fyrirtæki standa frammi fyrir í dag eru svikapóstar (phishing). Þessir póstar eru ýmist til þess fallnir að reyna að svíkja peninga af viðkomandi, komast inn í kerfi til að taka þau yfir, eða nálgast viðkvæmar eða leynilegar upplýsingar. Við ættum öll að kannast við svikapóstana sem berast í kringum jólin. Póstana sem virðast koma frá DHL eða Póstinum og segja að við eigum von á pakka, það vanti bara smá uppá til að hægt sé að afhenda hann. Þessir póstar eru orðnir mjög sannfærandi og á það góðri íslensku að það er auðvelt að falla fyrir þeim. Svikapóstar eiga það flestir sameiginlegt að þykjast koma frá yfirvöldum, t.d. Lögreglunni eða Skattinum, eða öðrum traustum aðilum, t.d. póstþjónustum eða bönkum. Sumar af stærstu gagnalekum og lausnargjaldsárásunum (ransomware attack) sem orðið hafa bæði hérlendis og erlendis hafa einmitt átt uppruna sinn í því að fólk lét blekkjast af svikapósti, sem gerði tölvuþrjótum kleift að komast inn í kerfin og taka þau yfir.Nýlega fékk ég skilaboð frá Skattinum í gegnum tölvupóst þar sem var óskað var eftir því að ég staðfesti netfangið mitt og gæfi upp kennitöluna mína þar sem Ríkisskattstjóri væri með fyrirspurn til mín, án þess að útskýra efnistökin eitthvað frekar. Þessi tölvupóstur stuðaði mig verulega. Hann fylgdi í einu og öllu uppskriftinni að svikapósti: Ríkisstofnun sem sér um fjármál og geymir viðkvæm gögn um mig var að hafa samband við mig beint til að senda mér gögn og fá frá mér persónuupplýsingar.Hinsvegar, þá benti margt til þess að tölvupósturinn væri ekta: Starfsmaðurinn sem skrifaði undir póstinn er að vinna hjá Skattinum, allir hlekkir vísuðu rétt á Skattinn, símanúmerið var rétt, jafnvel póstþjónninn sem tölvupósturinn var sendur úr er skráður á Skattinn. Eftir að hafa hringt í Skattinn og rætt við starfsmanninn sem sendi mér póstinn fékk ég staðfestingu á því að þetta væri raunverulega póstur frá Skattinum. Svona póstar eru víst sendir út til þess að auka skilvirkni.Hér er, að mínum dómi, á ferðinni alvarlegur öryggisbrestur. Þegar fyrirtæki og stofnanir senda út pósta, þar með talið markpósta, sem fara í einu og öllu eftir uppskrift svikapósta eru þau um leið að gera viðtakendum ókleift að greina sundur raunverulega pósta og svikapósta. Ef fólk, jafnvel sérfræðingar í netöryggi, geta ekki með góðu móti greint hvort um er að ræða svikapóst eða ekki, þá eru samskiptin öryggisbrestur í sjálfu sér. Það eru nokkur atriði sem við verðum að geta treyst á þegar kemur að tölvupóstsamskiptum. Eitt af þeim er að stofnanir og fyrirtæki á borð við banka hefja aldrei samtal við þig að fyrra bragði til þess að falast eftir persónuupplýsingum.Hér er ekki um einangrað tilvik að ræða. Fjölmörg fyrirtæki og stofnanir hafa óafvitandi sent frá sér pósta eða smáskilaboð sem líta frekar út fyrir að vera svikapóstar en raunverulegir póstar. Stofnanir og fyrirtæki um allt land þurfa að taka sig á og fræða sitt starfsfólk um hvernig eigi að forðast það að líta út fyrir að vera svikari. Slíkt myndi hjálpa til við að tryggja netöryggi almennings sem og auka skilvirkni skilaboðanna. Mörg þessara fyrirtækja og stofnana geyma viðkvæmar persónuupplýsingar eða höndla með greiðsluupplýsingar og fjármagn og þurfa því að setja sér skýrar verklagsreglur hvað þetta varðar. Þar þarf öryggi notenda að vera haft að leiðarljósi auk þess sem reglurnar þurfa að byggja á heildstæðu öryggismati.Í grunninn er þetta sáraeinfalt: Ekki líta út fyrir að vera phiskur. Í því felst meðal annars að hefja ekki samskipti við skjólstæðinga eða viðskiptavini í gegnum tölvupóst og biðja um persónuupplýsingar á borð við kennitölur. Gerið allt sem í ykkar valdi stendur til koma í veg fyrir að póstar frá ykkur líti út fyrir að vera svikapóstar, því hvernig á fólk annars að geta gert greinarmun á því sem er ekta og því sem er fals?Æskilegast væri að fyrirtæki og stofnanir nýttu sér fordæmi stórra alþjóðlegra fyrirtækja, hvers viðskiptavinir hafa marg oft lent í svikapóstum, s.s. Amazon, LinkedIn o.fl. Þessi fyrirtæki beina fólki ávallt inn á “Mitt svæði” eða innra kerfi, jafnvel án þess að gefa upp hlekk á innskráningarsíðuna, þar sem hægt er að tengja við rafræn skilríki. Þetta þekkjum við öll frá t.d. Heilsuveru. Flestir íslenskir bankar gera líka vel hvað þetta varðar og hafa sett netöryggi á oddinn í samskiptum við viðskiptavini. Þrátt fyrir það fellur fólk samt fyrir svikaskilaboðum í nafni banka eins og gerðist nú í sumar. Fórnarlömbin væru eflaust mun fleiri ef samskiptaform bankanna væri með þeim hætti sem lýst er í dæminu að ofan.Þegar stofnanir sem við treystum óska eftir persónuupplýsingum að fyrra bragði í gegnum tölvupóst, og er fúlasta alvara með það, veikir það öryggiskeðjuna sem við sem samfélag verðum að leggja okkur fram við að styrkja. Við verðum öll að gera betur og vanda okkur meira þegar kemur að öruggum samskiptum á netinu. Höfundur er sérfræðingur hjá AwareGO í upplýsingaöryggisfræðslu og með meistaragráðu í félagsfræði internetsins frá Oxford háskóla.
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun