Ætlum við að rétt slefa í gegn? Kristinn Árni L. Hróbjartsson skrifar 21. apríl 2023 13:31 „Allt fyrir ofan fimm er óborguð yfirvinna,” sagði eldri nemandi við mig, óharnaðan busa, þegar ég mætti á mína fyrstu kóræfingu í Menntaskólanum við Hamrahlíð. Með öðrum orðum þá taldi hann ekki taka því að leggja meira á sig en lágmarkið til að ná prófi. Ég lét þessa ráðgjöf reyndar sem vind um eyru þjóta að mestu, en hef á móti heiðrað þetta lífsmottó þegar kemur að þátttöku í búningapartýum þar sem ég læt yfirleitt duga að mæta sem “venjulegur miðaldra pabbi í peysu.” Reyndar er þessi skólafélagi minn í dag framarlega á heimsvísu á sínu sviði, svo líklega fylgdi hann ekki sjálfur eigin ráðleggingum. En afhverju er ég að rifja þetta upp? Jú, í nóvember síðastliðnum var ég staddur í Sharm-el-Sheikh í Egyptalandi á loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna, COP27. Það kom mér á óvart að þrátt fyrir að útfösun jarðefnaeldsneytis eigi að vera stærsta forgangsmál okkar tíma, nýttu samninganefndir stóru ríkjanna tímann í að togast á um hvort draga ætti úr notkun alls jarðefnaeldsneytis, eða einblína á að minnka notkun kola (líkt og niðurstaðan var á síðustu ráðstefnunni, COP26). Glöggir lesendur vita sjálfsagt að hvorugt er nóg til að ná yfirlýstum markmiðum um að halda okkur innan 1,5 gráðu hlýnunar. Enda birti milliríkjanefnd Sameinuðu þjóðanna nýverið skýrslu sem er lokaviðvörun nefndarinnar um að þetta takmark sé að verða óraunhæft nema ef þjóðir heimsins taki sig verulega á. Við erum því að fjarlægjast þetta markmið. Það gleymist hins vegar oft í umræðunni að heimurinn við 1,5 gráðu er engin drauma niðurstaða, langt í frá. Einnar-kommu-fimm gráðu markmiðið er sambærilegt við að slefa með 4,5 í stærðfræði 303. Nokkuð sem við virðumst hafa sætt okkur við en ólíkt STÆ303 þá er ekki í boði að skrá sig í endurtekt og taka prófið aftur. Líkur á óafturkræfum breytingum á umhverfinu aukast margfalt því meira sem við nálgumst 1,5 gráðu hlýnun. Þar má til dæmis nefna algjöra eyðileggingu kóralrifa, breytingu á mikilvægum hafstraumum í Norður Atlantshafi, bráðnun Grænlandsjökuls og útrýmingu nánast allra fjallajökla. Við birtingu skýrslu milliríkjanefndarinnar varaði Antonio Gueterres, aðalframkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, við því að mannkynið væri komið út á þunnan ís og að ísinn væri að bráðna hratt. Þrátt fyrir allar þær aðgerðir sem ríkisstjórnir heimsins hafa nú þegar sett af stað stefnir samt í 2,8 gráðu hækkun (samkvæmt UNEP). Við, lötu unglingarnir sem ætluðu að slefa í Vistkerfastjórnun 103, erum því ekki bara að fara að klúðra prófinu, heldur föllum við líklega á mætingu áður en til þess kemur… Og hvað er þá til ráða? Það er kominn tími til að skrúfa upp metnaðinn því að vandinn er stór. Á meðan restin af heiminum keppist við að gera orkukerfi landa sinna sjálfbær er Ísland í þeirri öfundsverðu stöðu að búa nú þegar að sjálfbæru orkukerfi. Vegna útsjónarsemi fyrri kynslóða erum við með forskot. En miklu forskoti fylgir mikil ábyrgð. Okkur ber skylda til að nota forskotið til að leggja okkar af mörkum og helst að stefna að árangri umfram markmiðið. Einsetja okkur að dúxa verkefnið og þannig hjálpa öðrum þjóðum og sjálfum okkur að komast í gegnum þetta. Fyrri kynslóðum landsmanna tókst að búa til sjálfbært orkukerfi með lítið á milli handanna. Okkar kynslóð þarf að endurtaka leikinn, skipta út kerfum, endurhugsa aðferðir, þróa nýjar lausnir og sannreyna í raunverulegum aðstæðum. Við þurfum að nýta sérstöðu Íslands með hagsmuni alls mannkyns að leiðarljósi. Þó að Ísland sé lítið, þá getum við sýnt öðrum þjóðum að það er hægt að breyta kerfunum okkar og minnka umhverfisskaðann án þess að fórna lífsgæðum. Það er ekki óborguð yfirvinna heldur loforð um stórhátíðarkaup fyrir okkur sjálf og komandi kynslóðir. Kristinn Árni L. Hróbjartsson Höfundur er framkvæmdastjóri Running Tide á Íslandi og áhugamaður um að gera meira en lágmarkið. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umhverfismál Loftslagsmál Loftslagsráðstefna Sameinuðu þjóðanna (COP) Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir Skoðun Halldór 18.05.2024 Halldór Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Að sameina frekar en sundra Fríða Björk Ingvarsdóttir Skoðun Halla Hrund - ein af okkur Hjálmar Gíslason Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Halla Hrund - ein af okkur Hjálmar Gíslason skrifar Skoðun Að sameina frekar en sundra Fríða Björk Ingvarsdóttir skrifar Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir skrifar Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Í framhaldi af viðtali við Helgu Þórisdóttur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson skrifar Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Sjá meira
„Allt fyrir ofan fimm er óborguð yfirvinna,” sagði eldri nemandi við mig, óharnaðan busa, þegar ég mætti á mína fyrstu kóræfingu í Menntaskólanum við Hamrahlíð. Með öðrum orðum þá taldi hann ekki taka því að leggja meira á sig en lágmarkið til að ná prófi. Ég lét þessa ráðgjöf reyndar sem vind um eyru þjóta að mestu, en hef á móti heiðrað þetta lífsmottó þegar kemur að þátttöku í búningapartýum þar sem ég læt yfirleitt duga að mæta sem “venjulegur miðaldra pabbi í peysu.” Reyndar er þessi skólafélagi minn í dag framarlega á heimsvísu á sínu sviði, svo líklega fylgdi hann ekki sjálfur eigin ráðleggingum. En afhverju er ég að rifja þetta upp? Jú, í nóvember síðastliðnum var ég staddur í Sharm-el-Sheikh í Egyptalandi á loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna, COP27. Það kom mér á óvart að þrátt fyrir að útfösun jarðefnaeldsneytis eigi að vera stærsta forgangsmál okkar tíma, nýttu samninganefndir stóru ríkjanna tímann í að togast á um hvort draga ætti úr notkun alls jarðefnaeldsneytis, eða einblína á að minnka notkun kola (líkt og niðurstaðan var á síðustu ráðstefnunni, COP26). Glöggir lesendur vita sjálfsagt að hvorugt er nóg til að ná yfirlýstum markmiðum um að halda okkur innan 1,5 gráðu hlýnunar. Enda birti milliríkjanefnd Sameinuðu þjóðanna nýverið skýrslu sem er lokaviðvörun nefndarinnar um að þetta takmark sé að verða óraunhæft nema ef þjóðir heimsins taki sig verulega á. Við erum því að fjarlægjast þetta markmið. Það gleymist hins vegar oft í umræðunni að heimurinn við 1,5 gráðu er engin drauma niðurstaða, langt í frá. Einnar-kommu-fimm gráðu markmiðið er sambærilegt við að slefa með 4,5 í stærðfræði 303. Nokkuð sem við virðumst hafa sætt okkur við en ólíkt STÆ303 þá er ekki í boði að skrá sig í endurtekt og taka prófið aftur. Líkur á óafturkræfum breytingum á umhverfinu aukast margfalt því meira sem við nálgumst 1,5 gráðu hlýnun. Þar má til dæmis nefna algjöra eyðileggingu kóralrifa, breytingu á mikilvægum hafstraumum í Norður Atlantshafi, bráðnun Grænlandsjökuls og útrýmingu nánast allra fjallajökla. Við birtingu skýrslu milliríkjanefndarinnar varaði Antonio Gueterres, aðalframkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, við því að mannkynið væri komið út á þunnan ís og að ísinn væri að bráðna hratt. Þrátt fyrir allar þær aðgerðir sem ríkisstjórnir heimsins hafa nú þegar sett af stað stefnir samt í 2,8 gráðu hækkun (samkvæmt UNEP). Við, lötu unglingarnir sem ætluðu að slefa í Vistkerfastjórnun 103, erum því ekki bara að fara að klúðra prófinu, heldur föllum við líklega á mætingu áður en til þess kemur… Og hvað er þá til ráða? Það er kominn tími til að skrúfa upp metnaðinn því að vandinn er stór. Á meðan restin af heiminum keppist við að gera orkukerfi landa sinna sjálfbær er Ísland í þeirri öfundsverðu stöðu að búa nú þegar að sjálfbæru orkukerfi. Vegna útsjónarsemi fyrri kynslóða erum við með forskot. En miklu forskoti fylgir mikil ábyrgð. Okkur ber skylda til að nota forskotið til að leggja okkar af mörkum og helst að stefna að árangri umfram markmiðið. Einsetja okkur að dúxa verkefnið og þannig hjálpa öðrum þjóðum og sjálfum okkur að komast í gegnum þetta. Fyrri kynslóðum landsmanna tókst að búa til sjálfbært orkukerfi með lítið á milli handanna. Okkar kynslóð þarf að endurtaka leikinn, skipta út kerfum, endurhugsa aðferðir, þróa nýjar lausnir og sannreyna í raunverulegum aðstæðum. Við þurfum að nýta sérstöðu Íslands með hagsmuni alls mannkyns að leiðarljósi. Þó að Ísland sé lítið, þá getum við sýnt öðrum þjóðum að það er hægt að breyta kerfunum okkar og minnka umhverfisskaðann án þess að fórna lífsgæðum. Það er ekki óborguð yfirvinna heldur loforð um stórhátíðarkaup fyrir okkur sjálf og komandi kynslóðir. Kristinn Árni L. Hróbjartsson Höfundur er framkvæmdastjóri Running Tide á Íslandi og áhugamaður um að gera meira en lágmarkið.
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun