Yfirgangur Landsvirkjunar gegn íbúum við Þjórsá og gagnvart lífríki og umhverfi árinnar Kjartan H. Ágústsson skrifar 18. október 2023 07:00 Ég er einn þeirra íbúa Skeiða- og Gnúpverjahrepps sem kominn er með nóg af yfirgangi og virðingarleysi ákveðinna afla, gagnvart náttúrunni, lýðræðinu og faglegum vinnubrögðum. Þar ber hæst Landsvirkjun sem haldið hefur íbúum í gíslingu með yfirvofandi virkjunum í neðri hluta Þjórsár, árum saman. Við sem efumst um ágæti þessara virkjana höfum kallað eins og hrópandi í eyðimörk. Leikurinn er ójafn, ef leik skal kalla. Landsvirkjun hefur heilu verkfræðistofurnar á launum og hóp lögfræðinga og ýmiss konar sérfræðinga. Við borgum. Við vinnum okkar baráttu kauplaust og í stopulum frítímum. Hvorki hefur verið hlustað á okkur né málsmetandi sérfræðinga t.d. vegna laxastofnsins í Þjórsá. Hjá Landsvirkjun er bara hlustað á það sem hentar. Gallinn er bara sá að það hentar hvorki okkur né náttúru og lífríki. Gleymum ekki að Hvammsvirkjun og aðrar virkjanir í neðri hluta Þjórsár yrðu í byggð, m.a. s. blómlegri byggð. Virkjunin, eins og aðrar virkjanir á svæðinu, eru á virku gosbelti og því umtalsvert meiri líkur á jarðskjálftum, eldgosum og flóðum á þessu svæði en á flestum öðrum virkjanasvæðum. Stór hluti orkuframleiðslu landsmanna er því á virku flóða- og jarðskjálftasvæði. Fleiri virkjanir á þessu hættusvæði ættu ekki að vera inni í myndinni og allra síst í byggð. Það yrðu mistök fyrir náttúru, umhverfi, lífríki og mannlíf samfélagsins. Söngur um meiri virkjanir og meiri orku er hávær nú um stundir. Umhverfis-, orku og auðlindaráðherra kallar eftir meiri grænni orku. Það verður að virkja. Liðka þarf til í reglugerða- og lagaskógi svo hægt sé að koma Hvammsvirkjun í gegn. Ég velti fyrir mér hvort orkumálaráðherra sem er líka umhverfisráðherra láti náttúruna víkja fyrir meintum hagvexti. Verði Hvammsvirkjun að veruleika er lífríki Þjórsár stefnt í voða. Þá er einstöku umhverfi og mörgum náttúruperlum fórnað. Það er ekki í þágu náttúru og umhverfis að ætla að gera risavaxna tilraun með seiðafleytur sem er forsenda þess að Hvammsvirkjun var með séraðgerð komið inn í Rammaáætlun 2015.Er sá gjörningur þeim fagaðilum sem að komu til skammar þar sem endurheimt náttúru er virt að vettugi. Margir sérfræðingar hérlendis sem erlendis hafa bent á að slíkar seiðafleytur hafi hvergi virkað sem skyldi jafnvel ekki þar sem aðstæður eru mun hagstæðari en nú liggja fyrir í hönnun Hvammsvirkjunar. Líklegt er að vegna lítils vatnsmagns neðan stíflu verði afföll seiða mun meiri en þar sem gerð hefur verið tilraun með slíka nálgun. Er orkuþörfin raunverulega eins mikil og orkufyrirtæki og hagsmunaaðilar vilja vera láta? Nauðsynlegt er að öll spilin séu lögð á borðið og unnið af heiðarleikameð heildarsýn að leiðarljósi. Landvernd og fjölmargir fagaðilar hafa bent á veikleika þessarar framsetningar og telja margir orkuþörfina mun minni. Þar er m.a. bent á forgangsröðun, tap orku í ófullkomnu flutingskerfi. Höfum við efni á að vera með meiri orku í myntgröft miðað við höfðatölu en nokkur önnur þjóð? Verður orkufrekur iðnaður hér til frambúðar? Ef ekki, erum við þá tilbúin að hafa fórnað náttúru landsins? Hvað er til ráða? Margt kemur til greina. Draga þarf úr orkuþörf með betri nýtingu og minni sóun, skoða fleiri möguleika og fleiri kosti rafmagnsöflunar. Jarðvarmadælur eru nefndar, meiri endurvinnsla t.d. á áli og margt fleira hefur verið nefnt, hver er þróun annarra orkuverkefna, svo sem sjávarfallaorku og orku frá efnaferlum? Það er ljóst að líta þarf til fjölmargra þátta sem skipta máli í þróun til framtíðar. Það er óviðunandi að Landsvirkjun beiti allt og alla þrýstingi, haldi upplýsingum frá almenningi og berji Hvammsvirkjun í gegn án virks samráðs og samtals. Þar á bæ eru ekki nein meðul spöruð. Tveggja manna tal, stöðugir fundir, loforð og peningar og jarðeigendum stillt upp við vegg. Það væri efni í aðra grein. Í klappliðinu er umhverfisráðherra og meirihluti hreppsnefndar. Samtal við íbúa hefur verið af skornum skammti og á fundum hefur verið lögð áhersla á jámenn. Fram kemur í skýrslum að samstarf og samtal Landsvirkjunar við íbúa fékk falleinkunn í alþjóðlegu gæðamatskerfi vatnsorkuiðnaðarins. Þetta veit Lv. og hefur ekkert gert til að bæta úr því. Einhliða kynning og samtöl við valda aðila bætir þar ekki úr. Stjórnvöld hafa brugðist með að forgangsraða í hvað væntanleg orka á að fara. Það er ekki nóg að tala um að það verði að virkja meira þegar enginn veit hver orkuþörfin er né heldur í hvað orkan eigi að fara. Það þarf að vera tryggt að hún fari í orkuskipti en hvorki stóriðju né myntgröft svo dæmi séu nefnd. Það er fullkomlega óeðlilegt að Landsvirkjun ákveði orkuþörf og forgangsröðun í hvað orkan eigi að fara. Hér þurfa stjórnvöld að vinna sína vinnu. Við höfum verið að misnota náttúru og umhverfi um all langt skeið. Orkuskipti eru göfugt markmið en við megum ekki einblína á virkjanir í því skyni. Við þurfum öll að slaka á. Spyrjum okkur hvort við getum komist af með minna, t.d. færri utanlandsferðir, færri bíla og að minnka almenna neyslu. Róum okkur aðeins, minnkum neysluna og nýtum betur en hættum að ganga á rétt náttúru og komandi kynslóða. Hvammsvirkjun myndi aldrei uppfylla meinta ýtrustu orkuþörf. Þó svo allt landið yrði virkjað myndum við aldrei uppfylla orkuþörf heimsbyggðarinnar svo langt því frá. Við eigum ekki að sætta okkur við að setja þann klafa á Ísland og höfða þannig til samvisku landans. Er ekki kominn tími til að stjórnvöld setji sér skýra framtíðarsýn um það í hvað við viljum fórna náttúruauðlindum okkar? Virkjum mannvit og heilbrigða skynsemi. Hættum að hegða okkur eins og við eigum margar ónotaðar jarðir til vara. Höfundur er bóndi og kennari í Skeiða- og Gnúpverjahreppi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Landsvirkjun Landbúnaður Skeiða- og Gnúpverjahreppur Deilur um Hvammsvirkjun Umhverfismál Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Halla Hrund - ein af okkur Hjálmar Gíslason Skoðun Að sameina frekar en sundra Fríða Björk Ingvarsdóttir Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir Skoðun Halldór 18.05.2024 Halldór Í hjarta sínu græn, en varla í reynd Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson Skoðun Skoðun Skoðun Tímabær orð Unnar Arndísardóttur um afstæði barneigna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í hjarta sínu græn, en varla í reynd Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Halla Hrund - ein af okkur Hjálmar Gíslason skrifar Skoðun Að sameina frekar en sundra Fríða Björk Ingvarsdóttir skrifar Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir skrifar Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Í framhaldi af viðtali við Helgu Þórisdóttur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson skrifar Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Sjá meira
Ég er einn þeirra íbúa Skeiða- og Gnúpverjahrepps sem kominn er með nóg af yfirgangi og virðingarleysi ákveðinna afla, gagnvart náttúrunni, lýðræðinu og faglegum vinnubrögðum. Þar ber hæst Landsvirkjun sem haldið hefur íbúum í gíslingu með yfirvofandi virkjunum í neðri hluta Þjórsár, árum saman. Við sem efumst um ágæti þessara virkjana höfum kallað eins og hrópandi í eyðimörk. Leikurinn er ójafn, ef leik skal kalla. Landsvirkjun hefur heilu verkfræðistofurnar á launum og hóp lögfræðinga og ýmiss konar sérfræðinga. Við borgum. Við vinnum okkar baráttu kauplaust og í stopulum frítímum. Hvorki hefur verið hlustað á okkur né málsmetandi sérfræðinga t.d. vegna laxastofnsins í Þjórsá. Hjá Landsvirkjun er bara hlustað á það sem hentar. Gallinn er bara sá að það hentar hvorki okkur né náttúru og lífríki. Gleymum ekki að Hvammsvirkjun og aðrar virkjanir í neðri hluta Þjórsár yrðu í byggð, m.a. s. blómlegri byggð. Virkjunin, eins og aðrar virkjanir á svæðinu, eru á virku gosbelti og því umtalsvert meiri líkur á jarðskjálftum, eldgosum og flóðum á þessu svæði en á flestum öðrum virkjanasvæðum. Stór hluti orkuframleiðslu landsmanna er því á virku flóða- og jarðskjálftasvæði. Fleiri virkjanir á þessu hættusvæði ættu ekki að vera inni í myndinni og allra síst í byggð. Það yrðu mistök fyrir náttúru, umhverfi, lífríki og mannlíf samfélagsins. Söngur um meiri virkjanir og meiri orku er hávær nú um stundir. Umhverfis-, orku og auðlindaráðherra kallar eftir meiri grænni orku. Það verður að virkja. Liðka þarf til í reglugerða- og lagaskógi svo hægt sé að koma Hvammsvirkjun í gegn. Ég velti fyrir mér hvort orkumálaráðherra sem er líka umhverfisráðherra láti náttúruna víkja fyrir meintum hagvexti. Verði Hvammsvirkjun að veruleika er lífríki Þjórsár stefnt í voða. Þá er einstöku umhverfi og mörgum náttúruperlum fórnað. Það er ekki í þágu náttúru og umhverfis að ætla að gera risavaxna tilraun með seiðafleytur sem er forsenda þess að Hvammsvirkjun var með séraðgerð komið inn í Rammaáætlun 2015.Er sá gjörningur þeim fagaðilum sem að komu til skammar þar sem endurheimt náttúru er virt að vettugi. Margir sérfræðingar hérlendis sem erlendis hafa bent á að slíkar seiðafleytur hafi hvergi virkað sem skyldi jafnvel ekki þar sem aðstæður eru mun hagstæðari en nú liggja fyrir í hönnun Hvammsvirkjunar. Líklegt er að vegna lítils vatnsmagns neðan stíflu verði afföll seiða mun meiri en þar sem gerð hefur verið tilraun með slíka nálgun. Er orkuþörfin raunverulega eins mikil og orkufyrirtæki og hagsmunaaðilar vilja vera láta? Nauðsynlegt er að öll spilin séu lögð á borðið og unnið af heiðarleikameð heildarsýn að leiðarljósi. Landvernd og fjölmargir fagaðilar hafa bent á veikleika þessarar framsetningar og telja margir orkuþörfina mun minni. Þar er m.a. bent á forgangsröðun, tap orku í ófullkomnu flutingskerfi. Höfum við efni á að vera með meiri orku í myntgröft miðað við höfðatölu en nokkur önnur þjóð? Verður orkufrekur iðnaður hér til frambúðar? Ef ekki, erum við þá tilbúin að hafa fórnað náttúru landsins? Hvað er til ráða? Margt kemur til greina. Draga þarf úr orkuþörf með betri nýtingu og minni sóun, skoða fleiri möguleika og fleiri kosti rafmagnsöflunar. Jarðvarmadælur eru nefndar, meiri endurvinnsla t.d. á áli og margt fleira hefur verið nefnt, hver er þróun annarra orkuverkefna, svo sem sjávarfallaorku og orku frá efnaferlum? Það er ljóst að líta þarf til fjölmargra þátta sem skipta máli í þróun til framtíðar. Það er óviðunandi að Landsvirkjun beiti allt og alla þrýstingi, haldi upplýsingum frá almenningi og berji Hvammsvirkjun í gegn án virks samráðs og samtals. Þar á bæ eru ekki nein meðul spöruð. Tveggja manna tal, stöðugir fundir, loforð og peningar og jarðeigendum stillt upp við vegg. Það væri efni í aðra grein. Í klappliðinu er umhverfisráðherra og meirihluti hreppsnefndar. Samtal við íbúa hefur verið af skornum skammti og á fundum hefur verið lögð áhersla á jámenn. Fram kemur í skýrslum að samstarf og samtal Landsvirkjunar við íbúa fékk falleinkunn í alþjóðlegu gæðamatskerfi vatnsorkuiðnaðarins. Þetta veit Lv. og hefur ekkert gert til að bæta úr því. Einhliða kynning og samtöl við valda aðila bætir þar ekki úr. Stjórnvöld hafa brugðist með að forgangsraða í hvað væntanleg orka á að fara. Það er ekki nóg að tala um að það verði að virkja meira þegar enginn veit hver orkuþörfin er né heldur í hvað orkan eigi að fara. Það þarf að vera tryggt að hún fari í orkuskipti en hvorki stóriðju né myntgröft svo dæmi séu nefnd. Það er fullkomlega óeðlilegt að Landsvirkjun ákveði orkuþörf og forgangsröðun í hvað orkan eigi að fara. Hér þurfa stjórnvöld að vinna sína vinnu. Við höfum verið að misnota náttúru og umhverfi um all langt skeið. Orkuskipti eru göfugt markmið en við megum ekki einblína á virkjanir í því skyni. Við þurfum öll að slaka á. Spyrjum okkur hvort við getum komist af með minna, t.d. færri utanlandsferðir, færri bíla og að minnka almenna neyslu. Róum okkur aðeins, minnkum neysluna og nýtum betur en hættum að ganga á rétt náttúru og komandi kynslóða. Hvammsvirkjun myndi aldrei uppfylla meinta ýtrustu orkuþörf. Þó svo allt landið yrði virkjað myndum við aldrei uppfylla orkuþörf heimsbyggðarinnar svo langt því frá. Við eigum ekki að sætta okkur við að setja þann klafa á Ísland og höfða þannig til samvisku landans. Er ekki kominn tími til að stjórnvöld setji sér skýra framtíðarsýn um það í hvað við viljum fórna náttúruauðlindum okkar? Virkjum mannvit og heilbrigða skynsemi. Hættum að hegða okkur eins og við eigum margar ónotaðar jarðir til vara. Höfundur er bóndi og kennari í Skeiða- og Gnúpverjahreppi.
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun