Minningargrein um íslenskar byggingarrannsóknir Ríkharður Kristjánsson skrifar 12. júlí 2020 20:00 Forsaga Bóndi sem bjó fyrir löngu á heiðarbýli fjarri öðrum mannabústöðum hafði horn í síðu mjólkurkýrinnar því hún át svo mikið hey. Hann ræddi þetta oft við konuna sína sem sagði að kýrin héldi lífi í börnunum. En bóndinn hélt áfram að jagast og á endanum skar hann kúna. Börnin grétu af sulti og á endanum vesluðust þau upp hvert af öðru og dóu. En bóndinn var ánægður því nú höfðu sauðkindurnar nóg að éta. Nýlega ákvað ríkisstjórnin að leggja niður Nýsköpunarmiðstöð Íslands, stofnun sem hafði lyft grettistaki í að hjálpa frumkvöðlum eftir síðasta hrun og veitt örfyrirtækjum mikilvæga fæðingarhjálp og skjól. Ekki er ólíklegt, að mati höfundar, að ýmis samtök og fyrirtæki, sem sáu ofsjónum yfir framlagi ríkisins til stofnunarinnar, hafi veitt ráðherra aðstoð við þessa ákvörðun Aldrei hefur hins vegar verið eins mikil þörf á aðstoð við nýsköpun og einmitt nú. Og Rannsóknarstofnun byggingariðnaðarins sem hafði verið sameinuð Nýsköpunarmiðstöð Íslands fylgdi með í niðurskurðinum. Um Rannsóknarstofnun byggingariðnaðarins Höfundur þessarar greinar vann á árunum 1977 til 1980 á Rannsóknarstofnun byggingariðnaðarins (Rb). Þetta var á miðjum blómatíma stofnunarinnar þegar hún greip mjög harkalega inn í gallamál sem hrjáðu íslenskar byggingar og náði að leiðrétta orsakir gallanna í samvinnu við hugaða embættismenn og framsýnar stofnanir og fyrirtæki í greininni. Ending glers hafði verið allsendis ófullnægjandi. Sýnt var fram á að gler var of þunnt og límingar gáfu sig. Lagður var grunnur að betra kostnaðarmati bygginga með vísitölugreiningum. Hönnun glugga og ísetning glers var endurbætt. Gerð var úttekt á þökum og lágmarkshalli einfaldra bárujárnþaka ákveðinn í reglugerð og svo má lengi telja. Seinna beindu menn sjónum að orkusparnaði, hljóðvist, viðgerðaraðferðum og líftímagreiningum. Áður hafði Rb og Sementsverksmiðja ríkisins rannsakað sement, áhrif kísilryks og fleira sem gerði íslenska sementið að einu því besta í heimi. Ef maður fór um Reykjavík vakti athygli að húsin voru illa sprungin og í eldri húsum voru þakkantar, svalir og tröppur að morkna. Rb hóf umfangsmikla rannsókn á íslenskum steyptum húsum með fjárhagslegri aðstoð helstu hagsmunaaðila í málefnum sem snertu steypu og mynduðu nefnd sem kölluð var Steinsteypunefnd. Nefnd þessi hafi verið sett á laggirnar af ráðherra til að rannsaka grotnun í steypu. Ráðherra ætlaði síðan að leggja nefndina niður en nefndin neitaði því og fjármagnaði rannsóknir sem hefðu átt að liggja beint hjá ríkinu. Niðurstaða þessara rannsókna var að alvarlegar efnabreytingar (alkali-kísilefnahvörf) milli vissra fylliefna í steypu og sementsins væru algengar hérlendis á vissu tímabili og ógnaði byggingum Íslendinga. Auk þess voru hönnunargallar himinhrópandi og stundum voru sprungurnar svo víðar að það rigndi inn um sprungur í stofuveggjum og út um sprungur eldhúsveggjanna. Niðurstöðurnar voru birtar og teknar afdrifaríkar ákvarðanir. Það voru hugaðir embættismenn Reykjavíkurborgar og stjórnendur Sementsverksmiðju ríkisins sem tóku ákvarðanir um að banna áhættusöm fylliefni í steypu og bæta kísilryki í sementið til að vinna gegn þessari vá og bjarga framtíðarbyggingum Íslendinga og byggingarreglugerð var breytt samstundis. Enginn lögfræðingur vann þá á Rb sem hefði getað bannað stofnuninni að gera breytingar sem hefðu gengið gegn hagsmunum einhvers í atvinnulífinu og hugsanlega gert stofnunina bótaskylda. Við sem unnum að þessum breytingum vorum vissulega meðvitaðir um fjárhagslega hagsmuni en við settum hagsmuni þjóðarinnar ofar. Og hagsmunaaðilar og fyrirtæki í greininni höfðu unnið með okkar í rannsóknunum og samþykktu breytingarnar. Vissulega fengum við hótanir um lögsóknir utan úr bæ eins og að við værum að tala verð nýrra húsa í Breiðholtinu niður en við létum þær eins og vind um eyru þjóta. Við vorum embættismenn að vinna fyrir þjóðina. Ef staðan í dag er borin saman við þessa sögulegu hefð þá er aðalbreytingin pólitískt. Tæknimenn stofnana borgarinnar hafa misst völd til stjórnmálamanna sem ekki þora að taka flóknar ákvarðanir nema eftir langt pólitískt samtal og til lögfræðinga sem leita dauðaleit að einhverju sem gæti skapað viðeigandi stofnum bótaskyldu óháð ágóða heildarinnar. Í dag væri ógjörningur að leysa alkalívandamálið eins og við gerðum fyrir 40 árum og steyptu húsin á Íslandi væru enn að grotna. Og hvernig hefur staðan verið undanfarið. Rb var sameinuð Iðntæknistofnun Íslands og breytt í Nýsköpunarmiðstöð Íslands (NMÍ). Þar koðnaði Rb niður úti í horni því áhugi stjórnenda beindist meir að nýsköpuninni sem var ótrúlega fersk og spennandi og skilaði hratt breytingum og árangri. Meir og meir hurfu lykilmenn byggingarrannsókna á braut. Nýlega kom þó fram viðnám þegar Rb var endurreist sem deild innan NMÍ undir stjórn eins þekktasta vísindamanns í heimi á sviði steypuþróunar. Þessi þróunarvinna krefst tækjabúnaðar til prófana sem aðallega nýttist í sölu á íslensku hugviti. Smávægileg velta var einnig í útseldum prófunum á Íslandi en þessi velta óx síðan mjög í huga ýmissa í anda sögunnar um fjaðrirnar sem breyttust í hænur. Þessar ímynduðu hænur hafa væntanlega skipt máli í ákvörðun ráðherra. Þessi heimsfrægi vísindamaður á nú á hættu að missa rekstrargrundvöll sinna alþjóðlegu rannsókna vegna ímyndaðs hagnaðar og pólitísks rétttrúnaðar á sviði einkarekstur og þarf að flytja sig um set. Rb var komin á fullt í rannsóknum á myglu en sú rannsóknavinna fellur nú niður. Hvar vantar byggingarrannsóknir í dag. Rannsóknastofnun byggingariðnaðarins hafði forðum þann skilning á hlutverki sínu að reyna að bæta byggingariðnaðinn til hagsbóta fyrir notendur og þjóðarinnar allrar. En er þörf á því í dag? Vissulega. Höfundur hefur lýst ástandinu með eftirfarandi setningu: „Þegar þú flytur inn í nýju blokkina þína, flytur lögfræðingurinn þinn með þér.“ Þessu þarf að breyta. Í dag er nær engin grunnefnisframleiðsla í byggingariðnaðinum á Íslandi ef frá eru talin fylliefni í steypu, steinull og málning að hluta auk þess sem til eru fyrirtæki sem smíða byggingarvörur úr aðfluttu efni. Allt annað byggingarefni og flestar byggingarvörur eru innfluttar og framleiddar út um allan heim og stundum veit enginn hérlendis hvar grunnframleiðslan fer fram. Hönnuðir vísa nær alfarið í lýsingar framleiðenda og hér er mikil áhætta. Það er orðið mjög algengt að framleiðsla hentar engan veginn fyrir íslenska veðráttu og lausnir framleiðandanna kallar á leka, grotnun og alls konar vandræði sem rata til dómstólanna. Húsnæðis- og mannvirkjastofnun hafnar öllum eigin afskiptum af byggingavörum og innfluttum lausnum á grundvelli mögulegrar lögfræðilegrar skaðabótaskyldu og einbeitir sér nú að meinlausri skýrslugerð og gerð tékklista. Enginn gerir úttektir á raunverulegri endingu efna og gæðum innfluttra lausna á Íslandi og byggingafulltrúar eru farnir í anda byggingarreglugerðar að kaupa þjónustu af löggiltum skoðunarstofum til að fletta tékklistum og stimpla teikningar hönnuða. Þessar skoðunarstofur hafa yfirleitt ekkert vit á því sem stendur á teikningunum og varast að kíkja á innihald teikninganna og lausnanna. Verktakar bera einungis ábyrgð í eitt ár og það er allt of skammur tími. Þessu þarf öllu að breyta. Það er skoðun höfundar að það eigi að flytja vísinda- og þróunarhluta Rb til Háskólans í Reykjavík og þar eigi að vera prófunaraðstaða og höfundur hafnar hreintrúarstefnu einkareksturs sem segir að slík stofnun megi ekki selja þjónustu, þó höfundur hafi lengi rekið fyrirtæki í einkageiranum og þekki samkeppnisbjögun í rekstri. Aðalatriðið er hins vegar að taka upp þráðinn frá því fyrir 40 árum og hefja massífar úttektir á byggingum til að öðlast reynslu af innfluttum byggingarefnum og lausnum og breyta reglugerðum og sjálfskilningi byggingarstofnanna á þann veg að þær beri einhverja ábyrgð á gæðum byggingamála á Íslandi. Rannsóknastofnun byggingariðnaðarins verði endurvakin með þetta hlutverk, framkvæmi umfangsmiklar úttektir og fái völd til að grípa inn í ef innflutt efni og lausnir sýna sig að valda vandamálum eða hafi ónóga endingu eða innihalda efni sem vitað er að endast illa hérlendis. Stofnunin getur byggt á erlendum rannsóknaniðurstöðum en verður að leggja mat á forsendurnar sem liggja að baki vottun varanna. Gerð verði sú krafa til innflytjenda vara og lausna að þeir fái samþykki Rb á vörunum eins og lengi vel tíðkaðist og reyndist vel. Höfundur er verkfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Samt kýs ég Katrínu Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson Skoðun Gummi Kalli er rétti kosturinn sem biskup Íslands Áslaug Helga Hálfdánardóttir,Dís Gylfadóttir,Guðni Már Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Hreinleikaþráin Bjarni Karlsson skrifar Sjá meira
Forsaga Bóndi sem bjó fyrir löngu á heiðarbýli fjarri öðrum mannabústöðum hafði horn í síðu mjólkurkýrinnar því hún át svo mikið hey. Hann ræddi þetta oft við konuna sína sem sagði að kýrin héldi lífi í börnunum. En bóndinn hélt áfram að jagast og á endanum skar hann kúna. Börnin grétu af sulti og á endanum vesluðust þau upp hvert af öðru og dóu. En bóndinn var ánægður því nú höfðu sauðkindurnar nóg að éta. Nýlega ákvað ríkisstjórnin að leggja niður Nýsköpunarmiðstöð Íslands, stofnun sem hafði lyft grettistaki í að hjálpa frumkvöðlum eftir síðasta hrun og veitt örfyrirtækjum mikilvæga fæðingarhjálp og skjól. Ekki er ólíklegt, að mati höfundar, að ýmis samtök og fyrirtæki, sem sáu ofsjónum yfir framlagi ríkisins til stofnunarinnar, hafi veitt ráðherra aðstoð við þessa ákvörðun Aldrei hefur hins vegar verið eins mikil þörf á aðstoð við nýsköpun og einmitt nú. Og Rannsóknarstofnun byggingariðnaðarins sem hafði verið sameinuð Nýsköpunarmiðstöð Íslands fylgdi með í niðurskurðinum. Um Rannsóknarstofnun byggingariðnaðarins Höfundur þessarar greinar vann á árunum 1977 til 1980 á Rannsóknarstofnun byggingariðnaðarins (Rb). Þetta var á miðjum blómatíma stofnunarinnar þegar hún greip mjög harkalega inn í gallamál sem hrjáðu íslenskar byggingar og náði að leiðrétta orsakir gallanna í samvinnu við hugaða embættismenn og framsýnar stofnanir og fyrirtæki í greininni. Ending glers hafði verið allsendis ófullnægjandi. Sýnt var fram á að gler var of þunnt og límingar gáfu sig. Lagður var grunnur að betra kostnaðarmati bygginga með vísitölugreiningum. Hönnun glugga og ísetning glers var endurbætt. Gerð var úttekt á þökum og lágmarkshalli einfaldra bárujárnþaka ákveðinn í reglugerð og svo má lengi telja. Seinna beindu menn sjónum að orkusparnaði, hljóðvist, viðgerðaraðferðum og líftímagreiningum. Áður hafði Rb og Sementsverksmiðja ríkisins rannsakað sement, áhrif kísilryks og fleira sem gerði íslenska sementið að einu því besta í heimi. Ef maður fór um Reykjavík vakti athygli að húsin voru illa sprungin og í eldri húsum voru þakkantar, svalir og tröppur að morkna. Rb hóf umfangsmikla rannsókn á íslenskum steyptum húsum með fjárhagslegri aðstoð helstu hagsmunaaðila í málefnum sem snertu steypu og mynduðu nefnd sem kölluð var Steinsteypunefnd. Nefnd þessi hafi verið sett á laggirnar af ráðherra til að rannsaka grotnun í steypu. Ráðherra ætlaði síðan að leggja nefndina niður en nefndin neitaði því og fjármagnaði rannsóknir sem hefðu átt að liggja beint hjá ríkinu. Niðurstaða þessara rannsókna var að alvarlegar efnabreytingar (alkali-kísilefnahvörf) milli vissra fylliefna í steypu og sementsins væru algengar hérlendis á vissu tímabili og ógnaði byggingum Íslendinga. Auk þess voru hönnunargallar himinhrópandi og stundum voru sprungurnar svo víðar að það rigndi inn um sprungur í stofuveggjum og út um sprungur eldhúsveggjanna. Niðurstöðurnar voru birtar og teknar afdrifaríkar ákvarðanir. Það voru hugaðir embættismenn Reykjavíkurborgar og stjórnendur Sementsverksmiðju ríkisins sem tóku ákvarðanir um að banna áhættusöm fylliefni í steypu og bæta kísilryki í sementið til að vinna gegn þessari vá og bjarga framtíðarbyggingum Íslendinga og byggingarreglugerð var breytt samstundis. Enginn lögfræðingur vann þá á Rb sem hefði getað bannað stofnuninni að gera breytingar sem hefðu gengið gegn hagsmunum einhvers í atvinnulífinu og hugsanlega gert stofnunina bótaskylda. Við sem unnum að þessum breytingum vorum vissulega meðvitaðir um fjárhagslega hagsmuni en við settum hagsmuni þjóðarinnar ofar. Og hagsmunaaðilar og fyrirtæki í greininni höfðu unnið með okkar í rannsóknunum og samþykktu breytingarnar. Vissulega fengum við hótanir um lögsóknir utan úr bæ eins og að við værum að tala verð nýrra húsa í Breiðholtinu niður en við létum þær eins og vind um eyru þjóta. Við vorum embættismenn að vinna fyrir þjóðina. Ef staðan í dag er borin saman við þessa sögulegu hefð þá er aðalbreytingin pólitískt. Tæknimenn stofnana borgarinnar hafa misst völd til stjórnmálamanna sem ekki þora að taka flóknar ákvarðanir nema eftir langt pólitískt samtal og til lögfræðinga sem leita dauðaleit að einhverju sem gæti skapað viðeigandi stofnum bótaskyldu óháð ágóða heildarinnar. Í dag væri ógjörningur að leysa alkalívandamálið eins og við gerðum fyrir 40 árum og steyptu húsin á Íslandi væru enn að grotna. Og hvernig hefur staðan verið undanfarið. Rb var sameinuð Iðntæknistofnun Íslands og breytt í Nýsköpunarmiðstöð Íslands (NMÍ). Þar koðnaði Rb niður úti í horni því áhugi stjórnenda beindist meir að nýsköpuninni sem var ótrúlega fersk og spennandi og skilaði hratt breytingum og árangri. Meir og meir hurfu lykilmenn byggingarrannsókna á braut. Nýlega kom þó fram viðnám þegar Rb var endurreist sem deild innan NMÍ undir stjórn eins þekktasta vísindamanns í heimi á sviði steypuþróunar. Þessi þróunarvinna krefst tækjabúnaðar til prófana sem aðallega nýttist í sölu á íslensku hugviti. Smávægileg velta var einnig í útseldum prófunum á Íslandi en þessi velta óx síðan mjög í huga ýmissa í anda sögunnar um fjaðrirnar sem breyttust í hænur. Þessar ímynduðu hænur hafa væntanlega skipt máli í ákvörðun ráðherra. Þessi heimsfrægi vísindamaður á nú á hættu að missa rekstrargrundvöll sinna alþjóðlegu rannsókna vegna ímyndaðs hagnaðar og pólitísks rétttrúnaðar á sviði einkarekstur og þarf að flytja sig um set. Rb var komin á fullt í rannsóknum á myglu en sú rannsóknavinna fellur nú niður. Hvar vantar byggingarrannsóknir í dag. Rannsóknastofnun byggingariðnaðarins hafði forðum þann skilning á hlutverki sínu að reyna að bæta byggingariðnaðinn til hagsbóta fyrir notendur og þjóðarinnar allrar. En er þörf á því í dag? Vissulega. Höfundur hefur lýst ástandinu með eftirfarandi setningu: „Þegar þú flytur inn í nýju blokkina þína, flytur lögfræðingurinn þinn með þér.“ Þessu þarf að breyta. Í dag er nær engin grunnefnisframleiðsla í byggingariðnaðinum á Íslandi ef frá eru talin fylliefni í steypu, steinull og málning að hluta auk þess sem til eru fyrirtæki sem smíða byggingarvörur úr aðfluttu efni. Allt annað byggingarefni og flestar byggingarvörur eru innfluttar og framleiddar út um allan heim og stundum veit enginn hérlendis hvar grunnframleiðslan fer fram. Hönnuðir vísa nær alfarið í lýsingar framleiðenda og hér er mikil áhætta. Það er orðið mjög algengt að framleiðsla hentar engan veginn fyrir íslenska veðráttu og lausnir framleiðandanna kallar á leka, grotnun og alls konar vandræði sem rata til dómstólanna. Húsnæðis- og mannvirkjastofnun hafnar öllum eigin afskiptum af byggingavörum og innfluttum lausnum á grundvelli mögulegrar lögfræðilegrar skaðabótaskyldu og einbeitir sér nú að meinlausri skýrslugerð og gerð tékklista. Enginn gerir úttektir á raunverulegri endingu efna og gæðum innfluttra lausna á Íslandi og byggingafulltrúar eru farnir í anda byggingarreglugerðar að kaupa þjónustu af löggiltum skoðunarstofum til að fletta tékklistum og stimpla teikningar hönnuða. Þessar skoðunarstofur hafa yfirleitt ekkert vit á því sem stendur á teikningunum og varast að kíkja á innihald teikninganna og lausnanna. Verktakar bera einungis ábyrgð í eitt ár og það er allt of skammur tími. Þessu þarf öllu að breyta. Það er skoðun höfundar að það eigi að flytja vísinda- og þróunarhluta Rb til Háskólans í Reykjavík og þar eigi að vera prófunaraðstaða og höfundur hafnar hreintrúarstefnu einkareksturs sem segir að slík stofnun megi ekki selja þjónustu, þó höfundur hafi lengi rekið fyrirtæki í einkageiranum og þekki samkeppnisbjögun í rekstri. Aðalatriðið er hins vegar að taka upp þráðinn frá því fyrir 40 árum og hefja massífar úttektir á byggingum til að öðlast reynslu af innfluttum byggingarefnum og lausnum og breyta reglugerðum og sjálfskilningi byggingarstofnanna á þann veg að þær beri einhverja ábyrgð á gæðum byggingamála á Íslandi. Rannsóknastofnun byggingariðnaðarins verði endurvakin með þetta hlutverk, framkvæmi umfangsmiklar úttektir og fái völd til að grípa inn í ef innflutt efni og lausnir sýna sig að valda vandamálum eða hafi ónóga endingu eða innihalda efni sem vitað er að endast illa hérlendis. Stofnunin getur byggt á erlendum rannsóknaniðurstöðum en verður að leggja mat á forsendurnar sem liggja að baki vottun varanna. Gerð verði sú krafa til innflytjenda vara og lausna að þeir fái samþykki Rb á vörunum eins og lengi vel tíðkaðist og reyndist vel. Höfundur er verkfræðingur.
Gummi Kalli er rétti kosturinn sem biskup Íslands Áslaug Helga Hálfdánardóttir,Dís Gylfadóttir,Guðni Már Harðarson Skoðun
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar
Gummi Kalli er rétti kosturinn sem biskup Íslands Áslaug Helga Hálfdánardóttir,Dís Gylfadóttir,Guðni Már Harðarson Skoðun